بررسی گسترده ی فقهی: معونه الظالمین، الولایه من قِبَل الجائر و جوائز السلطان صفحه 397

روایات دالّ بر جواز اعطاء صدقه ی مندوبه به هاشمی

1. روایت اسماعیل بن الفضل الهاشمی:

حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ ابْنِ سَمَاعَهَ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ الْفَضْلِ الْهَاشِمِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ … علیه السلام … عَنِ الصَّدَقَهِ الَّتِی حُرِّمَتْ عَلَی بَنِی هَاشِمٍ مَا هِیَ؟ قَالَ: هِیَ الزَّکَاهُ قُلْتُ: فَتَحِلُ صَدَقَهُ بَعْضِهِمْ عَلَی بَعْضٍ؟ قَالَ: نَعَمْ.(1)

تنها مشکل سند این روایت، نقل الحسن بن محمد بن سماعه از «غَیْرِ وَاحِدٍ» می باشد که نمی توانیم احراز کنیم این «غَیْرِ وَاحِدٍ» چه کسانی هستند، آیا در بینشان ثقه وجود دارد یا خیر؟ تعدادشان هم در حدّی نیست که بتوانیم بگوییم تواطؤشان بر کذب عادتاً محال است. بنابراین این روایت از لحاظ سند تمام نیست و فقط می تواند به عنوان مؤیّد قوی باشد.

مرحوم شیخ … قدس سره … نیز این روایت را در تهذیب و استبصار نقل کرده که سند شیخ هم به خاطر القاسم بن محمد الجوهری ناتمام است(2). صدوق هم مرسلاً نقل کرده است.(3)

1- الکافی، ج4، ص59.
2- تهذیب الأحکام، ج 4، ص58 و الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، ج 2، ص35: الْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ الْفَضْلِ الْهَاشِمِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ … علیه السلام … عَنِ الصَّدَقَهِ الَّتِی حُرِّمَتْ عَلَی بَنِی هَاشِمٍ ... . البته در استبصار به جای حماد بن عثمان، ابان بن عثمان ذکر شده کما این که در کافی نیز ابان بن عثمان ذکر شده که به نظر می رسد نقل استبصار صحیح باشد؛ زیرا روایتی از حماد بن عثمان از اسماعیل بن الفضل الهاشمی و همچنین روایتی از القاسم بن محمد الجوهری از حماد بن عثمان نقل نشده است. ر.ک معجم رجال الحدیث، ج3، ص137.
3- المقنع (للصدوق)، ص177: و سئل أبو عبد الله … علیه السلام … عن الصدقه التی حرمت علی بنی هاشم ما هی؟ فقال: هی الزکاه ... .