کتابخانه بالقرآن

بررسی گسترده ی فقهی: معونه الظالمین، الولایه من قِبَل الجائر و جوائز السلطان صفحه 403

صفحه 403

از جمله این روایت که ایشان نقل می کند: وقتی عبدالله بن طاهر از جانب مأمون حاکم نیشابور شد، فضل بن شاذان را طلبید و از او درباره ی عقائدش پرسید. فضل بن شاذان هم در پاسخ گفت: «اشهد ان لا اله الا الله و ان محمداً رسول الله … صلی الله علیه و آله و سلم …» و هرچه لازمه ی این شهادتین است. عبدالله بن طاهر گفت: نظرت درباره ی سلف چیست؟ فضل بن شاذان در مقام تقیه با زرنگی خاصی جواب داد: ابوبکر مورد محبّت من است، امّا عمر نه؛ به این خاطر که عمر وقتی برای تعیین خلیفه تشکیل شورا داد، عباس (عموی پیامبر و جدّ مأمون) را راه نداد!(1)

اعتماد مرحوم امام … قدس سره … به روایات محمد بن اسماعیل

مرحوم امام به جهت اکثار روایت کلینی از محمد بن اسماعیل و اتقان روایات ایشان و هم چنین به جهت این که گرچه توثیقی در حقّ ایشان وارد نشده، ولی می دانیم فی الجمله بزرگوار هستند به روایات ایشان اعتماد می کنند.(2)

1- رجال الکشی، ص538: ذَکَرَ أَبُو الْحَسَنِ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ الْبُنْدُقِیُّ النَّیْسَابُورِیُّ: أَنَّ الْفَضْلَ بْنَ شَاذَانَ بْنِ الْخَلِیلِ نَفَاهُ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ طَاهِرٍ عَنْ نَیْسَابُورَ بَعْدَ أَنْ دُعِیَ بِهِ وَ اسْتَعْلَمَ کُتُبَهُ وَ أَمَرَهُ أَنْ یَکْتُبَهَا قَالَ فَکَتَبَ تَحْتَهُ: الْإِسْلَامُ الشَّهَادَتَانِ وَ مَا یَتْلُوهُمَا فَذَکَرَ: أَنَّهُ یُحِبُّ أَنْ یَقِفَ عَلَی قَوْلِهِ فِی السَّلَفِ فَقَالَ أَبُو مُحَمَّدٍ: أَتَوَلَّی أَبَا بَکْرٍ وَ أَتَبَرَّأُ مِنْ عُمَرَ، فَقَالَ لَهُ: وَ لِمَ تَتَبَرَّأُ مِنْ عُمَرَ؟ فَقَالَ: لِإِخْرَاجِهِ الْعَبَّاسَ مِنَ الشُّورَی، فَتَخَلَّصَ مِنْهُ بِذَلِکَ.
2- کتاب الطهاره (للإمام الخمینی)، ج 1، ص77: الإشکال فی حدّ الیأس: هل هو ستّون مطلقا، أو خمسون کذلک، أو تفصیل بین القرشیّه و بین غیرها، أو بین القرشیّه و النبطیّه و بین غیرهما؟ وجوه و أقوال منشأها اختلاف الأخبار. ففی صحیحه عبد الرحمن بن الحجّاج عن أبی عبد اللّه … علیه السلام … قال: حدّ الّتی قد یئست من المحیض خمسون سنه. و لیس فی طریقها من یتأمّل فیه إلّا «محمّد بن إسماعیل النیسابوریّ» الّذی لم یرد فیه توثیق، و إنّما هو روایه «الفضل بن شاذان» لکن من تفحّص روایاته اطمأنّ بوثاقته و إتقانه، فإنّ کثیرا من روایاته لو لم نقل أغلبها منقوله بطریق آخر صحیح أو موثّق أو معتبر طابق النعل بالنعل، و الوثوق و الاطمئنان الحاصل من ذلک أکثر من الوثوق الّذی یحصل بتوثیق الشیخ أو النجاشیّ أو غیرهما. • همان، ج 1، ص258: و المناقشه فی سند الاولی فی غیر محلّها؛ فإنّ سهل بن زیاد و إن ضُعّف لکنّ المتتبّع فی روایاته یطمئنّ بوثاقته من کثره روایاته و إتقانها و اعتناء المشایخ بها فوق ما یطمئنّ من توثیق أصحاب الرجال، کما رجّحنا بذلک وثاقه إبراهیم بن هاشم القمّی و محمّد بن إسماعیل النیسابوری راویه الفضل بن شاذان و غیرهما. و لا أستبعد کون الزبیری أیضاً من هذا القبیل.