بررسی گسترده ی فقهی: معونه الظالمین، الولایه من قِبَل الجائر و جوائز السلطان صفحه 413

بررسی قول اوّل: ضمان مطلقاً

اشاره

برای قول به ضمان سه وجه می توان ارائه کرد:

1. قاعده ی علی الید. 2. قاعده ی اتلاف. 3. دلیل خاص.

الف: دلالت قاعده ی ید بر ضمان

اشاره

امّا قاعده ی «عَلَی الْیَدِ مَا أَخَذَتْ حَتَّی تُؤَدِّیه» در این جا نمی تواند کاربرد داشته باشد؛ زیرا همان طور که قبلاً در مورد این قاعده توضیح دادیم مراد از أداء، أداء به خصوصِ مالک نیست، بلکه مراد کسی است که شایسته است به او أداء شود. آن جاهایی که مالک معلوم است، أداء به این است که به آن مالک تحویل دهد و اگر مالک مجهول بود و شارع شخصی یا مصرفی را برای آن تعیین کرده بود، آن هم أداء محسوب می شود؛ زیرا این قاعده نفرموده که «حتّی تؤدّی الی مالکه» بلکه نظیر آیه ی شریفه است که بیان می فرماید: (إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلی