بررسی گسترده ی فقهی: معونه الظالمین، الولایه من قِبَل الجائر و جوائز السلطان صفحه 43

می شود؛ زیرا سلطان ستمگری که قلمرو وسیعی دارد و بخشی از آن را در اختیار فردی قرار می دهد تا سرپرستی کند، آن فرد به صرف تصدّی، حافظ قدرت و منافع ظالم در آن منطقه است. بنابراین از اعوان ظلمه محسوب شده و آن روایتی که فرمود: روز قیامت اعوان ظلمه را ندا می کنند که «أَیْنَ أَعْوَانُ الظَّلَمَهِ»(1) تا با ظلمه محشور شوند، شامل حال والی مِن قِبَل جائر می شود. این مهم ترین دلیلی است که مرحوم شیخ بر حرمت قبول ولایت از قِبَل جائر اقامه می کند.

2. روایت تحف العقول:

دومین دلیلی که مرحوم شیخ بر حرمت قبول ولایت از قِبَل سلطان جائر اقامه می کند، بخشی از روایت شریف تحف العقول است که آن را در ابتدای مکاسب محرمه ذکر کردند، آن بخش روایت چنین است:

سَأَلَهُ [الصادق … علیه السلام …] سَائِلٌ فَقَالَ کَمْ جِهَاتُ مَعَایِشِ ... فَقَالَ … علیه السلام … ... قَدْ یَکُونُ فِی هَؤُلَاءِ الْأَجْنَاسِ الْأَرْبَعَهِ حَلَالٌ مِنْ جِهَهٍ حَرَامٌ مِنْ جِهَهٍ وَ هَذِهِ الْأَجْنَاسُ مُسَمَّیَاتٌ مَعْرُوفَاتُ الْجِهَاتِ فَأَوَّلُ هَذِهِ الْجِهَاتِ الْأَرْبَعَهِ الْوِلَایَهُ وَ تَوْلِیَهُ بَعْضِهِمْ عَلَی بَعْضٍ فَالْأَوَّلُ وِلَایَهُ الْوُلَاهِ وَ وُلَاهِ الْوُلَاهِ إِلَی أَدْنَاهُمْ بَاباً مِنْ أَبْوَابِ الْوِلَایَهِ عَلَی مَنْ هُوَ وَالٍ عَلَیْهِ.

حسن بن علی بن شعبه نقل می کند که از امام صادق … علیه السلام … درباره ی معایش عباد سؤال شد، حضرت فرمودند: ... در این اجناس اربعه چیزهایی می باشد که از جهتی حلال و از جهتی حرام هستند. این اجناس أربعه جهاتشان مشخص