بررسی گسترده ی فقهی: معونه الظالمین، الولایه من قِبَل الجائر و جوائز السلطان صفحه 69

بنابراین فی الجمله دلالت می کند که ورود در دستگاه ظلمه در صورتی که فرد نیّت خیر داشته و متلبّس به ظلم نشود، جایز است.(1)

استدلال از آیات شریفه بر جواز تولّی از قِبَل ظالم

اشاره

یکی دیگر از ادلّه ای که مرحوم شیخ(2) به نقل از دیگران بر جواز تولّی از قِبَل ظالم اقامه می کند، تمسّک به آیه ی شریفه ای است که از زبان حضرت یوسف علی نبیّنا و آله و علیه السلام نقل می کند که به عزیز مصر فرمودند:

(قالَ اجْعَلْنی عَلی خَزائِنِ الْأَرْضِ إِنِّی حَفیظٌ عَلیمٌ)(3)؛

مرا بر خزائن زمین بگمار، همانا حفیظ و علیم هستم.

این آیه ی شریفه بیان می کند حضرت یوسف علی نبیّنا و آله و علیه السلام خودشان از عزیز مصر که به حسب فرموده ی روایت، مشرک بوده می خواهند وزیر خزانه داری یا وزیر اقتصاد قرارشان دهد. بنابراین استفاده می شود تولّی مناصب از قِبَل ظالمین مانعی ندارد.

1- شاید بتوان روایت را به گونه ای دیگر نیز معنا کرد که دالّ بر جواز نباشد و آن این که بگوییم: حضرت که می فرمایند: «یَبْعَثُهُ اللَّهُ عَلَی نِیَّتِهِ» نمی خواهند بیان کنند این که وارد دستگاه ظلمه شده و در تحت رایت آن ها کشته شده، مرتکب حرامی نشده است، بلکه منظور این است که همین مقدار که محبت اهل بیت … علیهم السلام … دارد و نیتش خیر است، تأثیر دارد و با آن مبعوث خواهد شد؛ یعنی در مقایسه با کسی که محبّ اهل بیت … علیهم السلام … نیست و نیّت خیری ندارد مساوی نیست. و در ارتکاز سائل هم این است که این عمل حرام محسوب می شود، ولی به هر حال چون محبّ اهل بیت … علیهم السلام … بوده و نیّت بدی نداشته، عاقبتش چگونه خواهد بود؟ که حضرت می فرمایند نیّتش تأثیر دارد. علاوه آن که احتمال دارد حضرت تقیّهً چنین فرموده باشند. (امیرخانی)
2- المکاسب المحرمه، ج 2، ص72: ثم إنّه یسوّغ الولایه المذکوره أمران: أحدهما القیام بمصالح العباد: بلا خلاف، علی الظاهر المصرّح به فی المحکی عن بعض، حیث قال: إنّ تقلّد الأمر من قبل الجائر جائز إذا تمکّن معه من إیصال الحقّ لمستحقه، بالإجماع و السنّه الصحیحه، و قوله تعالی (اجْعَلْنِی عَلی خَزائِنِ الْأَرْضِ).
3- سوره ی یوسف، آیه ی 55.