بررسی گسترده ی فقهی: معونه الظالمین، الولایه من قِبَل الجائر و جوائز السلطان صفحه 87

حکی بعض أصحابنا عن ابن الولید قال: و فی روایه محمد بن إسماعیل بن بزیع قال: أبو الحسن الرضا … علیه السلام …: إن لله تعالی بأبواب الظالمین ... .

یعنی نجاشی از «بعض اصحابنا» نقل می کند که نمی دانیم چه کسی است. بعض اصحابنا هم از ابن الولید نقل می کند که ظاهراً محمد بن الحسن بن الولید از مشایخ صدوق باشد که ثقه است و ایشان هم که متوفای سنه ی 343 (ه.ق) است، نمی دانیم با چه سندی از محمد بن اسماعیل بن بزیع که ظاهراً تا امام جواد … علیه السلام … (220 ه.ق) را درک کرده نقل می کند. بنابراین نمی توان روایت را از لحاظ سند تصحیح کرد.

3. موارد وجوب تولّی از قبل جائر

قسم سوم (از موارد وجوب تولّی) مواردی است که امر به معروف و نهی از منکر یا هر واجب دیگری، متوقف بر تولّی باشد و از باب مقدمه ی واجب و طبق قاعده ی کلّی «ما لا یتم الواجب الا به، واجبٌ» واجب می شود(1)؛ یعنی اگر مثلاً پشت بام رفتن واجب باشد نردبام گذاشتن هم واجب خواهد بود، که یا فقط عقلاً واجب است و یا هم عقلا ً و هم شرعاً علی الاختلافی که در مبحث مقدمه ی واجب مطرح است . بنابراین اگر امر به معروف و نهی از منکر متوقف بر تولّی از قِبَل جائر باشد، آن تولّی نیز واجب می شود.