- اشاره 5
- طول و عرض جغرافیایی 6
- پیمایش در آسمان 8
- دستگاه مختصات افقی 10
- دستگاه مختصات دایره البروجی 12
- منابع 17
- اشاره 18
- سطح ماه 18
- دریاها 21
- کوه ها 22
- گودال ها 23
- جوّ ماه 25
- رگه ها 25
- پیدایش ماه 26
- منابع 27
- اشاره 28
- مدار ماه 28
- قوانین کپلر 32
- اهلّه ی ماه 33
- لیبراسیون ( رُخگرد، آزادش) 36
- اشاره 36
- الف) رخگرد طولی 37
- ج ) رخگرد روزانه 38
- ب ) رخگرد عرضی 38
- الف) جزر و مد 39
- بررسی پدیده های وابسته به مدار ماه 39
- ب) خورشید گرفتگی ( کسوف ) 41
- منابع 43
- جدایی زاویه ای 44
- اشاره 44
- مقارنه ی ماه و خورشید 46
- سنّ ماه 48
- حدّ دانژون 51
- مدّت مکث 53
- ارتفاع هلال 57
- اختلاف سمت 58
- فاز ماه 60
- طول کمان هلال 61
- ناپیوستگی هلال 61
- ضخامت بخش میانی 62
- فاصله ی ماه از زمین 63
- نامگذاری هلال 64
- منابع 65
- اشاره 67
- مبانی تقویم هجری قمری 68
- تقویم هجری قمری هلالی 70
- چرا در تقویم هجری قمری اختلاف پیش می آید؟ 71
- مقایسه ی تقویم هجری شمسی و هجری قمری 73
- منابع 75
- اشاره 76
- مقدمه 95
- ضابطه های رؤیت دوره ی اسلامی 99
- معیار فادرینگهم (Fatheringham) 100
- معیار ماندر(Mounder) 102
- معیار هندی- اسکچ (Schoch) 103
- معیار بروین (Bruin) 103
- معیارهای رؤیت پذیری الیاس (Ilyas) 104
- معیار شوکت (Shaukat) 107
- معیار یالوپ(Yallop) 107
- معیار رصدخانه ی آفریقای جنوبیSouth African Astronomical Observatory (SAAO) 109
- معیار عوده (Odeh) 110
- منابع 111
- مقدمه 113
- تاریخ و زمان رصد 114
- استخراج داده های رصدی 116
- بررسی و پیش بینی وضعیت رؤیت پذیری هلال 118
- ابزارآلات رصدی 125
- اشاره 127
- تلسکوپ ها 127
- تلسکوپ های شکستی 128
- تلسکوپ های بازتابی 130
- تلسکوپ های شکستی – بازتابی 131
- استقرار ابزارهای اپتیکی 134
- اشاره 134
- استقرار استوایی 135
- استقرار سمت و ارتفاعی 135
- مزایا و معایب تلسکوپ های بازتابی و شکستی 136
- اشاره 138
- روشهای جستجو و رؤیت هلال 138
- روش مقدماتی 139
- روش جاروب افقی 141
- روش جستجوی سمت و ارتفاعی با ابزار 142
- روش جستجوی استوایی 144
- روش اجرام هم میل 145
- روش رصد هوایی 147
- نحوه ی رصد و ثبت 148
- رؤیت هلال در روز 150
- توهّم در رؤیت هلال ماه 152
- نحوه ی گزارش نویسی 153
- منابع 161
- اشاره 162
- موارد اختلاف نظر در آغاز ماه های قمری به لحاظ شرعی 163
- راههای ثابت شدن اول ماه 164
- رؤیت هلال پیش از ظهر 168
- مآخذ فتاوای مراجع عظام 171
وَالْقَمَرَ قَدَّرْ نَاهُ مَنَازِلَ حَتَّی عَادَ کَالْعُرْجُونِ الْقَدِیمِ
یس / 39
«برای ماه منزل هایی معین کرده ایم تا مانند شاخه ی خشکیده ی خوشه خرما برگردد»
پیش گفتار مؤلفان
مسلمانان جهان مناسک دینی و اعمال مذهبی خود را بر اساس تقویم هجری قمری به جای می آورند. مبنای این تقویم رؤیت هلال ماه است که در تاریخ علوم اسلامی بسیار مورد توجه منجّمان اسلامی قرار گرفته است. در سال های اخیر پیشرفت های بسیاری در زمینه ی استهلال پدید آمده که موفقیت های رصدگران ایرانی در عرصه های بین المللی گواه این سخن است. با این حال فقدان کتابی که به زمینه های علمی این قضیه بپردازد، نه تنها در ایران، بلکه در جهان مشکل بزرگی در افزایش آگاهی های علاقه مندان به این موضوع بوده است. از این رو، نگارندگان کتاب حاضر بر آن شدند تا به این مهم همّت بگمارند.
مؤلفان که از اعضای هیأت مدیره ی انجمن علمی پژوهشی نجم شمال هستند در راه نیل به اهداف این انجمن، تألیف کتابی در زمینه ی مبانی علمی و آموزشی رؤیت هلال را در برنامه ی کاری خود قرار دادند.
کتاب حاضر با رویکرد علمی به مسئله ی رؤیت هلال ماه می کوشد با تبیین مطالب با زبان ساده بر آگاهی های علمی جامعه در خصوص رؤیت ماه بیفزاید و زمینه برای نگارش کتب تخصصی تر فراهم آید.
مطالب کتاب در 8 فصل و چند ضمیمه تنظیم شده است. در فصل اوّل،