ماه نو: مبانی علمی رویت هلال صفحه 116

ص:121

خوبی برای به دام انداختن هلال ماه است. رؤیت هلال در روز را می توان به دو شکل هلال در روز صبحگاهی و شامگاهی تقسیم بندی نمود. رصد هلال در روز صبحگاهی قبل از مقارنه ی ماه و خورشید انجام می شود.

در این حالت ماه زودتر از خورشید طلوع کرده است و در غرب آن قرار دارد ولی در رصد هلال در روزِ شامگاهی از مقارنه ی ماه و خورشید گذشته است و ماه در شرق خورشید قرار دارد.

رصدگر باتوجه به اینکه قصدِ رصد کدام نوع از این سه گروه را دارد، رصدگاه و نحوه ی انجام محاسبات نجومی را انتخاب می کند.

لازم به ذکر است که با توجه به اهمیت هلال های شامگاهی در بحث تقویم هجری قمری، مطالب ارائه شده بیشتر بر اینگونه هلال ها متمرکز شده است.

استخراج داده های رصدی

یک رصدگر قبل از آنکه به جستجوی جرم سماوی در آسمان بپردازد، ابتدا موقعیت آن را به کمک نرم افزارهای نجومی بررسی نموده و تعیین می کند که در چه زمانی و با چه ابزاری می توان جسم مورد نظر را رصد کرد. با استفاده از نرم افزارهای معتبر و دقیقی مانند Redshift و Starry night و ... می توان این کار را با دقّت بالا انجام داد. در بحث رؤیت هلال ماه نیز استخراج مشخصه های نجومی مانند جدایی زاویه ای، سمت و ارتفاع هلال و ... به رصدگر کمک می کند تا وی بداند که در چه زمانی و چگونه باید هلال ماه را رؤیت نماید. نرم افزارهای تخصصی نیز به همین منظور تهیه شده اند که دو نمونه ی معروف آن Moon Calculator (MoonC) و Accurate Times هستند که خوشبختانه از اینترنت به صورت رایگان قابل تهیه بوده و کارکردن با آنها نیز ساده است. (در پیوست کتاب، راهنمای استفاده از نرم افزار MoonC ارائه شده است.)