حدود و قصاص و دیات صفحه 62

به آدمی بخورد و او را بکشد، یا پایش بلغزد و بر روی کسی بیفتد و او بمیرد.

فصل دوّم: در بیان اقسام قتل عمد

اوّل: آن که خود مباشر باشد

، و آن چند قسم است:

اوّل: آن که قصد کشتن او داشته باشد و کاری بکند که غالبا کشنده است، مثل آن که به شمشیر گردنش را بزند، یا خنجری بر شکمش بزند که به اندرونش برسد، و خلافی نیست در این که این از قسم عمد است، و موجب قصاص است.

دوّم: آن که قصد کشتن نداشته باشد اما فعلی بکند که غالبا کشنده است، مثل آن که هزار چوب بر کسی می زند و قصد کشتن ندارد، یا آن که او را از عمارات رفیعی می اندازد و قصد کشتن ندارد، و در این قسم نیز ظاهرا خلافی نباشد که حکم عمد دارد.

سیّم: آن که قصد کشتن دارد اما کارش غالبا کشنده نیست، مثل آن که سنگ کوچکی انداخت بقصد کشتن و اتفاقا باعث کشتن او شد، و در این قسم خلاف است، اکثر گفته اند: حکم عمد دارد، و بعضی گفته اند: داخل شبیه عمد است که بعد از این مذکور خواهد شد.

چهارم: آن که قصد کشتن نداشته باشد و فعلش نیز غالبا کشنده نباشد، اما به اتفاق کشته شود، مثل آن که مشتی بر کسی زد و او مرد و اکثر علماء این را شبیه عمد می دانند، و بعضی این را نیز داخل عمد شمرده اند:

پنجم: اگر کسی نفس کسی را بگیرد در زمان قلیلی که غالبا این کشنده نمی باشد و او بمیرد، مشهور این است که اگر قصد کشتن داشته است عمد است، و الا شبه عمد، و بعضی مطلقا عمد می دانند.

ششم: آن که کاری بکند که کشنده نباشد، اما بیمار شود و از آن بیماری بمیرد، مثل آن که چند چوبی بر او زد که کشنده نبود و به سبب این بیمار شد و از آن بیماری مرد، اکثر این را داخل عمد می دانند، و بعضی احتمال شبه عمد داده اند اگر قصد کشتن او نداشته باشد.