حدود و قصاص و دیات صفحه 70

چند نفر دست بر روی کاردی بگذارند و همه زور کنند و دست کسی را جدا کنند، اگر دیه بگیرد از همه یک دیه دست می گیرد، که نصف دیه آدمی باشد، و اگر بخواهد دست همه را می برد، و زیاده بر دیه یک دست را می دهد به ایشان، و اگر دست یکی را ببرد تفاوت دیه را از آنها می گیرد و به او می دهد، مثل آن که سه کس دست او را بریدند و او دست یک کس را ببرد، دو ثلث دیه دست را به او می دهد، و از دو نفر دیگر از هر یک ثلث دیه دست می گیرد، و از کیسه او چیزی نمی رود، و اگر دست دو تا را ببرد یک دیه دست از خود می دهد.

دوّم: هر گاه دو زن آزاد مسلمان در کشتن یک مرد شریک شوند

، می تواند هر دو را بکشد و چیزی ندهد، برای آن که دیه زن نصف دیه مرد است، و اگر زیاده از دو زن یک مرد را کشته باشند، می تواند همه را بکشد و تفاوت دیه را بدهد، و هم چنین اگر چند کنیز یا چند کافره ذمیّه مسلمانی را کشته باشند همه را می تواند کشت و تفاوت قیمت و دیه همه را با دیه مرد آزاد حساب می کنند، اگر قیمت با دیه مجموع زیاده از دیه مرد آزاد باشد زیادتی را می دهد.

سیّم: هر گاه مردی و زنی شریک شوند در کشتن مردی

، اگر دیه گیرد وارث هر یک نصف دیه را می دهد، و اگر هر دو را بکشد وارث نصف دیه می دهد، و مشهور آن است که نصف دیه را به ورثه مرد می دهد، و به ورثه زن چیزی نمی دهد، و بعضی گفته اند: ثلث را به ورثه زن می دهد و دو ثلث را به ورثه مرد می دهد، و اگر مرد را کشد زن نصف دیه مرد را به ورثه مرد می دهد بنا بر مشهور، و بعضی گفته اند:

نصف دیه خود را می دهد، و هر جا که رد باید کرد گفته اند اوّل رد را می دهند، و بعد از آن استیفای قصاص می کنند.

چهارم: هر گاه بنده و آزادی شریک شوند در کشتن مرد آزادی عمدا

وارث می تواند هر دو را بکشد، پس نصف دیه به ورثه آزاد می دهد، و اما غلام اگر قیمتش بقدر نصف دیه آزاد است بقدر جنایت او خواهد بود، و اگر قیمتش کمتر باشد آقا چیزی نمی دهد، و اگر قیمتش زیاده از نصف دیه باشد زیادتی را با آقا می دهد، تا بقدر دیه حر، و اگر قیمتش زیاده از دیه حر باشد زیادتی را اعتبار نمی کنند، و نصف دیه آزاد را به آقا می دهد، و اگر اختیار کشتن آزاد کند و بنده را نکشد نصف