کتابخانه بالقرآن

دانستنیهای قضاوت صفحه 957

صفحه 957

لکن همین عموم یا اطلاق در آیه دیگر تقیید و تخصیص می‌خورد؛ زیرا خداوند در آیه دیگر می‌فرماید: « یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الْقِصاصُ فِی الْقَتْلی الْحُرُّ بِالْحُرِّ وَالْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَالْأُنْثی بِالْأُنْثی ؛(52) «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! درباره کشتگان بر شما قصاص مقرّر شده، آزاد عوض آزاد و بنده در مقابل بنده و زن در برابر زن.»

با این آیه، عموم یا اطلاق آیه قبلی تخصیص یا تقیید می‌پذیرد؛ یعنی زن در قبال زن قصاص می‌شود نه مرد، و حکم دیه هم در اسلام با تفاوت بین زن و مرد تدوین شده است، و این ممکن است که بدین جهت باشد که از مرد کار بیشتری نسبت به زن با وجود عقل اقتصادی و معیشتی بیشتر که در او است برمی‌آید. ولی از جهت ارزش‌های معنوی ممکن است زنی بیش از مرد مقرّب نزد خدا باشد. بنابراین، تساوی دیه عالم و جاهل نه از ارج و منزلت عالِم می‌کاهد و نه بر مقام جاهل می‌افزاید. و نیز تفاوت دیه مرد و زن نه بر منزلت مرد می‌افزاید و نه از مقام زن می‌کاهد؛ زیرا برخی از تفاوت‌های مادی و مالی هیچ گونه ارتباطی به مقام‌های معنوی ندارد، و هیچ تلازم عقلی یا نقلی بین دیه و کمال معنوی وجود ندارد تا هر اندازه دیه بیشتر شود قداست روح مقتول و تقرّب وی نزد خداوند افزون‌تر باشد.

آری حکم کلامی قتل، ناظر بر ارزش معنوی انسان مقتول است. لذا قتل عمدی مرد یا زن مؤمن از این جهت یکسان است یعنی اگر قتل عمدی مؤمن، عذاب ابد یا دراز مدت را به دنبال دارد هرگز فرقی بین آن‌که مؤمن مقتول عمدی زن باشد یا مرد، وجود ندارد، همان‌گونه که از جهت لزوم کفاره هیچ فرقی بین قتل زن و مرد نیست.

3 - زن و نقصان ایمان‌

امام علی‌علیه السلام بعد از فارغ شدن از جنگ جمل در مذمّت زنان می‌فرماید: «معاشر الناس! انّ النساء نواقص الایمان... فامّا نقصان ایمانهنّ فقعودهنّ عن الصلاة و الصیام فی ایّام حیضهنّ...»؛(53) «ای جماعت مردم! همانا زنان دارای نقصان ایمان، نقصان بهره‌ها [ارث و نقصان عقل می‌باشند... و امّا [از آثار] نقصان ایمان زنان کناره‌گیری آنان از نماز و روزه در ایّام حیضشان است...».

توجه به یک نکته ضروری است و آن این‌که مسأله حیض زن در حالات طبیعی زن است. و از طرفی خداوند متعال زن را در ایّام حیض از نماز و روزه بازداشته است. حال چگونه می‌توان با این وضع مسأله نقص ایمان زن را توجیه نمود؟

پاسخ: اولاً: حضرت امیرمؤمنان‌علیه السلام، این خطبه را بعد از جنگ جمل ایراد فرموده‌اند، جنگی که محرّک اصلی آن زنی به نام عایشه دختر ابوبکر بود و در آن جنگ خون عده بی‌شماری بی‌گناه بر زمین ریخت. این جنگ به سبب موضع انفعالی و احساساتی عایشه نسبت به امیرالمؤمنین‌علیه السلام درگرفت و تعدادی از اصحاب نیز که با حضرت دشمنی داشتند و خیال قدرت را در سر می‌پروراندند او را کمک و تشویق کردند. موقعیّت و منزلت عایشه به سبب آن‌که همسر رسول خداصلی الله علیه وآله بود در نزد عموم مردم بسیار بزرگ شمرده می‌شد. و این منزلت سرچشمه تأثیر بر عامه مردم بود.

ثانیاً: عارف کامل، علامه تهرانی‌رحمه الله می‌نویسد: «زن باید همانند مرد پیوسته راه تقرّب را بپیماید و آن وقتی است که دوش با دوش مرد نماز بخواند و روزه بگیرد و طواف کند. و این فقط در وقتی است که حامله باشد و یا طفل خود را شیر بدهد. این زن قرین رحمت خداست که حائض نیست و اجازه رکوع، سجود و قیام و طهارت به وی داده شده است. و اجازه صیام به وی داده شده است. بنابراین، باید پیوسته یا حامله باشند و یا شیر دهند تا در کاروان انسانیّت و حرکت به سوی معبود و محبوب و قبله مشتاقان و کعبه عاشقان و پویندگان به سوی حرم و حریم امن و امان او با مردان هم آهنگ باشند. حائض شدن زنان موقعی است که در این کاروان نشسته‌اند و از حرکت افتاده و متوقّف گشته‌اند. بنابراین اصل در زنان عبادت است یعنی اصل در زنان حمل و رضاع است. حیض زنان خلاف اصل است؛ یعنی عدم حمل و عدم رضاع خلاف است.

این حقیر روزی با یکی از پزشکان حاذق و بصیر و متعهّد که سخن از این موضوع به میان آمده بود گفتم: سلامت و سعادت زن در این است که یا حامله باشد و یا بچه در زیر پستان خود داشته باشد.

قدری تأمل کرد و گفت: آقا، این گفتار مطابق آخرین نتیجه کنگره‌های پزشکی است که امسال در آمریکا در همین موضوع قرار داده‌ام. آن‌گاه گفت: طبق آخرین مدارک و آمار اخیر، دخترانی که قبل از هجده سال بچه بزایند سرطان پستان نمی‌گیرند، و هر چه دیرتر بچه بزایند درصد خطر تهدید سرطان پستان در آنان زیاد می‌شود، تا چون از بچه زاییدنشان سی سال بگذرد خطر سرطان پستان به نحو مضاعف بالا می‌رود».(54)