احکام ارتداد صفحه 1

مقدمه

در دو بخش قبلی، «ارتداد از نظر اهل لغت و در قرآن کریم»، «اقسام ارتداد»، «ملاک و ضابطه ارتداد فطری» و «موجبات ارتداد» توسط استاد محترم مورد بحث قرار گرفت. اینک در بخش پایانی مباحث دیگری پیش روی شماست. «استتابه وعدم استتابه و موارد هر کدام»، «حدّ و مقدار استتابه»، «مرجع تشخیص ارتداد و مجری حد ارتداد و بعضی از فروع آن»، «احکام زن مرتد مانند زندانی شدن، جدایی از شوهر»، «اموال مرتد» و «مسایل غیر منصوص»، مباحثی هستند که از نظر فقهی مورد بحث قرار گرفته و اقوال فقها و ادّله هر کدام بررسی شده اند. این بخش محصول چندین جلسه درس با حضور گروهی از فضلای حوزه است. به شیوه دو بخش گذشته، موارد ارجاعات با شماره پاورقی آمده و مواردی که مقرر نکته ای توضیحی یا تکمیلی را افزوده با شماره داخل پرانتز مشخص شده است.

استتابه و عدم استتابه

اشاره

یکی از تفاوتهای اساسی در احکام مرتد فطری و مرتد ملّی، مسأله «استتابه و عدم استتابه» است. در کتب فقهی با استفاده از روایات آمده است که مرتد فطری بدون آنکه استتابه شود، احکامی بر آن مترتب می گردد، ولی مرتد ملی استتابه می شود، اگر توبه کرد احکام ارتداد مترتب نمی شود ولی چنان که از توبه اجتناب ورزید، احکام ارتداد جاری می شود. سؤالی که در این باره مطرح است اینکه اگر مرتد فطری قبل از استتابه، خودش توبه کند آیا باز هم احکام ارتداد جاری است یا توبه اش پذیرفته شده و احکام بر او مترتب نمی شود یا بعضی از احکام مترتب شده و بعضی دیگر منتفی می گردد؟ برای روشن

شدن مطلب باید روایات مسأله را مورد بررسی قرارداد.

روایات مسأله

اشاره

روایت ما در این مسأله، چهار طائفه است: طائفه اول، در باره مرتد فطری است که «لایستتاب» و مجموعاً هفت روایت است. طائفه دوم، در باره مرتد ملّی است که «یستتاب» و مجموعاً سه روایت است. طائفه سوم، حاوی حکم هر دو قسم است که فطری استتابه نمی شود ولی ملی استتابه می شود و مجموعاً چهار روایت است. طائفه چهارم، سخنی از مرتد فطری و ملی ندارد و تنها سخن از استتابه و عدم استتابه دارد که به قرینه سه طائفه قبلی بر دو گروه فطری و ملّی حمل می شود. روایات حاوی «عدم استتابه» بر مرتد فطری و روایات حاوی «استتابه» بر مرتد ملّی حمل می شوند.