فروغ مساجد (4) : سومین همایش بین المللی هفته جهانی گرامی داشت مساجد صفحه 12

در اسلام و در جوامع مسلمان همان نقشی را ایفا کرده اند که امروزه از یک سازمان غیرانتفاعی در غرب انتظار می رود. با این تمایز که معمولاً هر سازمان غیرانتفاعی در عرصه ی بسیار ویژه با هدفی مشخص که اعضای آن تعیین می کنند، فعالیت می نماید و در صورتی که این هدف برآورده گردد، سازمان باید منحل گردد، یا تغییر هدف دهد، اما نهاد «مسجد» انعطاف پذیری چشم گیری دارد و با رعایت اصول ذکر شده در منابع اسلامی، هر مسجد دامنه ی وسیعی از فعالیت ها را در برمی گیرد و در زمینه های گوناگون به نیازهای انسان به صورت سازمانی پاسخ می دهد و دین اسلام، الهی و عبادی بودن این فعالیت ها را به رسمیت می شناسد.

در جوامع اسلامی، از جمله ایران، حضور مساجد در زندگی اجتماعی مردم حضوری پررنگ دارد، بدان گونه که طبق آمارهای رسمی، هم اکنون در ایران بالغ بر هفتاد هزار مسجد(1) احداث شده است. این تعداد مسجد آن گاه مهم جلوه می کند که توجه کنیم تقریبا هیچ سازمان از نوع دیگری چنین تراکمی ندارد، فقط ممکن است مدارس از این نظر با مساجد برابری کنند.

2 _ 1 _ 1) بیان اهمیت مسئله ی تحقیق

در حال حاضر بعد از گذشت بیش از ربع قرن از انقلاب اسلامی و تشکیل جمهوری اسلامی ایران، شاهد کمرنگ شدن هر روز نقش مساجد در جامعه هستیم. این بی رونقی حتی در زمینه ی رسالت اولیه ی مساجد، برگزاری آداب و آیین های نیایشی، هم محسوس است. عجیب تر آن که این بی رونقیِ مزمنِ مساجد بعد از تشکیل جمهوری اسلامی در ایران رخ داده است، در حالی که همین مساجد در دوره ی قبل از انقلاب بسیار فعال تر بودند و حتی همین مساجد محل شکل گیری بسیاری از تلاش ها برای برپایی نظام جمهوری اسلامی بوده است. کسانی که دوران قبل از انقلاب را به یاد دارند بدون هیچ استثنایی به نقش پررنگ مساجد در جامعه و در جریانات منجر به انقلاب اسلامی ایران اشاره می کنند. به راستی مساجدی که در طول تاریخ ایران بالاخص در دوره ی قبل از انقلاب بدان گونه پررنگ بوده اند و کارکردهای بسیاری داشته اند، چرا هم اکنون بدین گونه متروک گشته اند؟ آیا زندگی مدرن و پیچیده ی امروزی دیگر پذیرای