فروغ مساجد (4) : سومین همایش بین المللی هفته جهانی گرامی داشت مساجد صفحه 138

به نظر می رسد این سخن برخلاف نظرات معمار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی قدس سره است، ایشان در بیانات متعدد خویش می فرمایند:

«پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در مسجد بود و همه کارهای بزرگ دنیا را هم در مساجد انجام می دادند، ما امیدواریم حالا هم مساجد ما برگردد به آن وقتی که مسجد محل حل و عقد امور باشد».(1) «ازاین مسجدها همه چیز بیرون می رفت، مسجد محل قضاوت بود».(2) در این مقاله تلاش خواهد شد تا یکی از کارکردهای مساجد در صدر اسلام یعنی «قضاوت در مسجد» را از نظر تاریخی و فقهی مورد بررسی و پژوهش قرار دهیم ان شاءاللّه .

معنای لغوی و اصطلاحی قضاوت

ماده قضی در ریشه اصلی خود به معنای اِحکام و اِتقان امر و اجرای آن در جهت خود می باشد و خداوند متعال که می فرماید:

«فَقَضا هُنَّ سَبْعَ سَمواتٍ فِی یَوْمَیْنِ».

مراد استوار ساختن آفرینش آسمان ها است. قضاء به معنای حکم کردن است، که خداوند در قرآن می فرماید:

«فَاقضِ ما اَنْتَ قاضٍ».

یعنی حکم کن و انجام بده، و اگر قاضی را قاضی می نامند به این دلیل است که حکم می کند و آن را اجرا می نماید.(3) فقهای عظام تصریح دارند که قضاء دارای یک معنای خاص شرعی و یا متشرعی نیست.(4) ولی در اصطلاح فقها همان گونه که مرحوم شیخ انصاری قدس سره از مسالک و کشف اللثام

1- . صحیفه امام: ج 17 ، ص 233 .
2- . همان: ج 15 ، ص 14 .
3- . معجم مقائیس اللغه: ج 5 ، ص 99 .
4- . القضاء والشهادات: ص 26 .