فروغ مساجد (4) : سومین همایش بین المللی هفته جهانی گرامی داشت مساجد صفحه 15

وسیع ترین آن رواق قبله است که محراب نیز در آنجا قرار دارد.

نخستین مسجد را حضرت محمد صلی الله علیه و آله در مدینه و در کنار خانه ی خود ساخت. زمین آن خوابگاه شتران بود و پیغمبر آن را از صاحبش خرید. سپس خلفا و حاکمان و پادشاهان بر وسعت آن افزودند و در تزیین آن در ساختمان مساجد به کار رفت، اما مسلمانان در آن تغییراتی دادند، چنانکه به مرور زمان برخی از کلیساها به مسجد تبدیل شد و جهت بنا را از مشرق به سوی مکه تغییر دادند.

در پاره ای مساجد، سنت معماری ایرانی عصر ساسانی نیز لحاظ گشته است. در این نوع مساجد بخش اصلی را شبستان تشکیل می دهد که قبه ای بر آن قرار گرفته است. این قبه یا گنبد به صورت مخروطی مدور بود و بعدها شلجمی شکل یا به خربزه قاچ قاچ با سردری مستطیل شکل درآمد.

نقاشی مذهبی و تصویر ائمه در اسلام مجاز نیست. تصویر انسان و به طور اعم موجودات زنده را، اسلام، بت پرستی می داند. از این رو هیچ گونه تصویری در مساجد دیده نمی شود. در عوض تزئین دیوارها و ایوان ها و منبرها و محراب ها در حد فراوان معمول است که عبارت اند از اشکال مطرز، گیاه ها و صور هندسی و کوکبی شکل با نوشته های زیبا و پر نقش و نگار عربی آیات قرآن به خط کوفی، نسخ، ثلث و غیره. به تدریج از قرن ششم و به ویژه در قرن هشتم تزیین دیوارها، ایوان ها، گنبدها و رواق ها به وسیله ی روپوشی از کاشی و موزائیک آراسته شد. محراب ها و منبرها نیز با کنده کاری از چوب و گچ و مرمر مزین گردید. نام برخی از مساجد مهم عبارت است از: «مسجد الاقصی، مسجدالحرام، مسجد قبا، مسجد النبی، مسجد ایاصوفیا و مسجد گوهر شاد».(1)

1 _ 1 _ 2) مسجد در قرآن

در قرآن کریم کلمه ی مسجد مجموعا 28 بار ذکر شده است. از کل آیاتی که کلمه ی مسجد در آنها یاد شده در پانزده مورد، کلمه ی مسجد با پسوند «الحرام» (مسجد الحرام) و پنج مرتبه