فروغ مساجد (4) : سومین همایش بین المللی هفته جهانی گرامی داشت مساجد صفحه 157

نقش و تأثیر مسجد بر احساس دینی

دین اسلام فقط ابعاد شناختی و رفتاری ندارد؛ بلکه آثار و جنبه های احساسی نیز دارد. این ابعاد بر ظرافت و انعطاف دین می افزاید و با توجه به اشتراک احساس و عاطفه در همه انسان ها، این بعدِ دین، عامل مناسبی جهت برقراری ارتباط با دین داران است. اهمیت مسائل احساسی و عاطفی در دین به حدی است که طبق روایات، ایمان، دوستی و دشمنی است.(1) در نظام اخلاقی اسلامی نیز به این موضوع بسیار توجه شده و اهداف احساسی در کنار سایر اهداف اخلاقی کاملاً مورد توجه است. با این وجود می بایست احساس را نیز در کنار ادراک و رفتار را جزء هویت دینی بدانیم.

احساسات دینی به امور هیجانی و غم ها و شادی های انسانی و اجتماعی محدود نمی شود. به عبارتی دیگر، احساسات دینی فقط گریه و اندوه و یا خوشحالی در مناسبت شهادت یا تولد ائمه معصومین علیهم السلام یا اعیاد اسلامی را در برنمی گیرد بلکه شامل هر نوع حالت روحی و روانی در قبال حوادث و پیامدهای حاضر و گذشته دینی نیز می شود. این شمول احساسات دینی، خوشحالی از انجام عبادت، ناراحتی از ترک عبادت یا انجام گناه، دوستی برادران ایمانی و دشمنی بی دینان را نیز دربرمی گیرد، می توان گفت احساسات دینی همان نظام تمایلات فرد است که در قلب او طرح ریزی می شود و فرآیندهای هیجانی و دوستی و دشمنی را سامانی ایمانی می بخشد.

مسجد پایگاهی دینی است که بر این جهت از شخصیت ایمانی نیز مؤثر است و احساسات دینی را تقویت می کند. می توان عوامل و کارکردهای احساسی مسجد در عرصه دینی را به این شکل برشمرد:

الف _ تقویت ایمان: ایمان عنصری درونی است که سرشت افکار، تمایلات و رفتار انسان را طرح ریزی می کند. ایمان باوری است قلبی که با اعمال جوارح، تقویت و تثبیت می شود و می توان گفت سرآغاز حرکت انسان از مبدأ به سوی خداوند، ایمان است که انسان را موجودی الهی و آسمانی می گرداند. به این ترتیب، تحولات قلبی انسان بر ذهن و بروز عینی و نمود خارجی شخصیت فرد تأثیر می گذارد.