فروغ مساجد (4) : سومین همایش بین المللی هفته جهانی گرامی داشت مساجد صفحه 170

مباحث نظری بسیج سیاسی مردم

تحلیل هسته بسیج گر در انقلاب اسلامی ایران براساس دیدگاه چارلزتیلی صورت می گیرد. تیلی از جامعه شناسان معروف انقلاب در تئوری خود، مسئله هسته بسیج گر انقلاب را مطرح کرد.

به نظر او هرگاه یک گروه بکوشد تا کنترل خود را بر منابع افزایش دهد، در حال بسیج به سر می برد و هرگاه کنترل یک گروه بر منابع مزبور کاهش یابد، آن گروه در حالت ضدبسیج(1)قرار می گیرد.

به گفته تیلی عوامل تعیین کننده توانایی بسیج گروه ها و جماعت های مختلف عبارتست از:

1 _ امکانات موجود گروه؛ 2 _ مساعدت محیط؛ 3 _ تشکیلات سازمانی گروه.

تیلی گروه ها را از لحاظ توانایی بسیج به دو نوع تقسیم می کند:

نخست: گروه های جماعتی(2) که ویژگی محلی دارند، تشکیلات آن ها محدودو موضعی است و همه اعضای آن ها دارای قدرتی کم و بیش یکسان می باشند. در ضمن وفاداری های درونی این گروه ها زیاد، اما قدرت بسیج آن ها کم است.

دوم: گروه های سازمان یافته انجمنی(3) که دارای تشکیلات وسیع و پیچیده ای می باشندو هر چند وفاداری های درونی آن ها از نوع اول کمتر می باشد، اما توانایی سازماندهی و بسیج بالایی دارند.

تیلی در مورد بسیج توده های مردم به دو عامل تسهیل کننده اشاره می کند:

نخست: نارضایتی توده ها که از ناتوانی رژیم حاکم در پاسخگویی به انتظارات آن ها ناشی می شود و یا از فشارهای ناگهانی که رژیم در شرایط بحرانی (نظیر جنگ و بحران اقتصادی و...) بر توده ها وارد می کند، سرچشمه می گیرد.