فروغ مساجد (4) : سومین همایش بین المللی هفته جهانی گرامی داشت مساجد صفحه 215

کارکردهای مساجد در دوره ی رونق

اشاره

دوره ای که با عنوان رونق مسجد از آن یاد می شود، از دوره های درخشانی است که رابطه ی متقابل مذکور، در آن به شایستگی در خور تشخیص است. در این دوره با اشاعه ی بینش سیاسی و اجتماعی در میان روحانیون و گردانندگان مساجد و ورود آن ها به بعضی از فعالیت های سیاسی و فرهنگی، افراد جدیدی که عمدتا از طبقه ی جوان بودند، به سوی مسجد جذب و از فضای معنوی مسجد، متأثر شدند. از سوی دیگر باورهای عمیق مذهبی و انگیزه های پاک معنوی که در آن زمان روندی رو به رشد داشت، پشتوانه ای بزرگ برای شکل گیری حرکتی عظیم و انقلابی بود.

1 _ کارکرد معنوی

برگزاری نماز جماعت، جلسات وعظ و غیره.

ایفای کارکرد معنوی مسجد، ضمن این که جریانی مستقل و پایدار به شمار می آید، با سایر تحولات و کارکردهای مسجد در ارتباط متقابل بوده است. به این معنا که از یک سو، تقویت انگیزه های معنوی، پشتوانه و ذخیره ی عظیمی برای پیشبرد نهضت ها و انقلاب ها در مواقع مقتضی بوده است(1) و از سوی دیگر، همگام با افزایش فعالیت های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مسجد، کارکرد معنوی آن نیز تقویت می شده است.

2 _ کارکرد سیاسی

به علت نفوذ گسترده ی اسلام در جامعه ی ما، بسیاری از حرکتی های سیاسی و اجتماعی در طول تاریخ، از طریق تشکل های غیررسمی در مساجد و سایر محافل مذهبی صورت می گرفته است. مساجد در دوره های گوناگون همواره پایگاه های مطلوبی جهت انواع فعالیت های سیاسی محسوب می شده اند. در دوره رونق، کارکرد و فعالیت سیاسی مساجد، در نقطه اوج خود قرار داشت.