فروغ مساجد (4) : سومین همایش بین المللی هفته جهانی گرامی داشت مساجد صفحه 219

علل کاهش حضور مردم در مساجد

در تبیین پدیده ی کاهش حضور مردم در مساجد، از یک سو با کارکردهای مسجد به مثابه سازمانی اجتماعی مواجه ایم و از سوی دیگر با انسان های کنش گری که با توجه به نیازهای خود درباره ی حضور یا غیبت در مسجد تصمیم می گیرند.

بر این مبنا کاهش حضور مردم در مسجد را به سه عامل کلی می توان مربوط دانست:

1) مقطعی بودن بعضی از نیازهایی که مسجد در دوره ی رونق خود پاسخ گوی آن ها بوده است.

2) تغییر در تعادل نیازی یا ارزشی مردم به گونه ای که در برابر نیازهای متعالی و جمعی که مسجد عهده دار پاسخ گویی به آن ها بوده است، احساس کمبود نمی کرده اند.

3) ترجیح مردم به ارضای نیازهای فرهنگی، معنوی، سیاسی و رفاهی خود به طریقی غیر از حضور در مسجد به علت. توانایی های مسجد یا پیدایی نهادها و سازمان های جایگزین.

با توجه به جایگاه خطیر مسجد در طول تاریخ اسلام و نقش ویژه ی آن در انقلاب، کیفیت و کمیت حضور مردم در مساجد، از دیدگاه مسئولان نظام اسلامی و به طور کلی هر انسان متعهد و وفادار به اسلام و انقلاب، مسئله ای بسیار اساسی تلقی می شود. آن چه انتظار می رود این است که جوانان حضوری فعال، انبوه و متراکم در مساجد و فعالیت های متنوع آن داشته باشند. اما مشاهدات تجربی، اظهارات گردانندگان امور مساجد و مصاحبه های اکتشافی اولیه با تنی چند از مردم عادی و بعضی از افراد فعال در مساجد نشان داد که حضور مردم در مساجد، در قیاس با سال های شکل گیری انقلاب (57 _ 56) و نیز سال های پس از پیروزی انقلاب (60 _ 58) کاهش یافته است.

بنابراین فعال یا غیرفعال بودن مساجد، هم به کارکردهایی که این سازمان در روند فعالیت تاریخی خود بر عهده داشته بستگی دارد و هم به انتخاب ها و ترجیحات مردم و مبنای ارزشی آن انتخاب ها و ترجیحات.