فروغ مساجد (4) : سومین همایش بین المللی هفته جهانی گرامی داشت مساجد صفحه 221

مقطعی بودن بعضی از نیازها و کارکردها در دوره دوم

می توان گفت که کاهش حضور مردم در مساجد تا اندازه ای به این علت بوده است که در دوره های خاصی، مساجد پاسخ گوی نیازهایی بوده اند که اکنون یا آن نیازها رفع شده اند یا میزان آن ها کاهش یافته است. وقتی یک پدیده معلول نیاز معینی باشد، با از میان رفتن آن علت پدیده ی منبعث از آن نیز از میان خواهد رفت.

اندکی پس از پیروزی انقلاب توطئه های عظیمی به صورت فعالیت های سیاسی و گاه درگیری های مسلحانه برضد انقلاب شکل گرفت. حساس ترین و پر خطرترین این دسیسه ها تجاوز عراق به ایران و اشغال بخشی از مناطق مرزی بود. این توطئه چینی ها که احتمال داشت اساس انقلاب را به خطر اندازد، برای مردم فداکاری که در راه پیشرد انقلاب ایثارگری ها و جان فشانی ها کرده بودند ضرورتی مقطعی و نیاز جمعی فوری پدید آورد: دفع و سرکوبی این توطئه ها و پاسداری از دست آوردهای انقلاب» در این جا نیز مساجد، پایگاه بزرگ دینی و مردمی برای چنین تلاش مقدسی بودند.

از جمله کارکردهای مقطعی مساجد، برقراری امنیت و آرامش روانی در مواقع خطیر و بحرانی بود. حضور مردم در مساجد در روزهای اوج انقلاب و چه در دوره های بحرانی پس از آن(1) فقط به منظور پیشبرد یا حفظ انقلاب نبود، بل این حضور یا بخشی از انگیزه های این حضور با کارکرد مساجد در برقراری تعادل روانی و ارضای نیاز به امنیت نیز ارتباط داشت.

افزایش حضور در مساجد به هنگام بحران ها و آشفتگی های سیاسی در کشورهای دیگر نیز تجربه شده است؛ از جمله در باره ی پاکستان گفته شده است که «حضور مردم در مساجد برای برپایی نمازهای روزانه در زمان جنگ با هند در سال 1965 م به دو برابر رسیده است».(2) با سپری شدن دوره های خطر و بحران و بی ثباتی، این کارکرد مساجد و انگیزه های مرتبط با آن نیز منتفی شد.