فروغ مساجد (4) : سومین همایش بین المللی هفته جهانی گرامی داشت مساجد صفحه 222

تغییر در تعادل نیازی

اگر مساجد بتوانند پاسخ گوی بعضی از نیازهای مردم باشند، اما آن نیازها در تعادل نیازی مردم جایگاهی مهم نداشته باشد، ایفای آن کارکرد، اثر مهمی در استقبال و حضور مردم نخواهد داشت. به نظر می رسد که بخشی از علل کاهش حضور مردم در مساجد را می توان از این زاویه مشاهده کرد. پیش تر گفته شد که کارکردهای معنوی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و رفاهی مساجد، پاسخ گوی نیازهای متعالی، جمعی و رفاهی بوده است. بحث کنونی ما به کارکردهای معنوی، سیاسی و فرهنگی مساجد که پاسخ گوی نیازهای متعادلی و جمعی هستند، اختصاص دارد.

اگر در دوره ی رکود، شاهد کاهش نسبی حضور مردم در مساجد بوده ایم، بخشی از علل این پدیده را باید در کاهش اهمیت نسبی نیازهای متعالی و جمعی در تعادل نیازی یا تعادل ارزشی عده ای از افراد جست وجو کنیم. از نظر این گونه افراد فعالیت های معطوف به اهداف رفاهی، نظیر اشتغال به کاری درآمدزا، رفتن به گردش و تفریح و شب نشینی، مشاهده ی برنامه های جذاب تلویزیون ویدئو و سینما در مقایسه با کنش هایی مانند شرکت در نماز جماعت، گوش دادن به سخنرانی با مضمون اخلاقی یا اعتقادی، مراودت با نیاکان یا شرکت در فعالیت های اجتماعی مساجد، با ارزش تر تلقی می شده است.

این عوامل به خارج از حیطه ی مسجد مربوط می شود و در واقع، تأثیر جامعه ی کل را بر تعادل نیازی و ارزشی افراد و سپس بر میزان حضور آن ها در مساجد آشکار می سازد.

فاصله واقعیت ها و آرمان ها

اگر پس از پیروزی اولیه انقلاب، جامعه همچنان به گونه ای محسوس به سوی هدف ها و آرمان های از قبل تعیین شده پیش می رفت، نشان از دلبستگی و اشتیاق مردم به اهداف و آرمان های مذکور با همان شدت و قوت روزهای نخستین داشت، اشتیاقی که موجب می شد برای تحقق اهداف جمعی از اهداف رفاهی خود چشم بپوشند، اما به موازات دور شدن واقعیت های جامعه از آن اهداف و آرمان ها بدیهی است که علاقه و اعتقاد مردم نیز به آن اهداف وایده آل ها به تدریج کاهش خواهد یافت و علایق رفاهی به جای آن ها تقویت گردد.