فروغ مساجد (4) : سومین همایش بین المللی هفته جهانی گرامی داشت مساجد صفحه 225

_ پیدایی سازمان های جایگزین اندکی پس از پیروزی انقلاب، در جامعه ی ما به تدریج نهادها، سازمان ها و مراکزی پدید آمدند که به تدریج جانشین مسجد در ایفای بعضی از وظایف و کارکردهای آن شدند. از آنجا که با ایجاد و شکل گیری این سازمان ها و مراکز رفته رفته کارکردهای مسجد، که خود عاملی مؤثر برای حضور جوانان در این مکان بود، کاهش یافت.

تأسیس مراکزی مانند دفاتر و سازمان تبلیغات اسلامی و حوزه های جدید علوم دینی و راه اندازی نشریات مذهبی جدید، نهادها و مراکز فرهنگی دیگری از قبیل مدارس، دانشگاه ها، صدا و سیما و مطبوعات نیز با تغییراتی که در اهداف، برنامه ها و شرح وظایف آن ها پدید آمده بود، نقشی مؤثر در ارتقای فرهنگ مذهبی برعهده گرفتند.این نهادها و مراکز که در سطح ملی یا منطقه ای فعالیت می کردند، در قیاس با مساجد که قلمرو فعالیت شان عمدتا به یک محله محدود می شد _ از امکانات و مزایای بیشتر و به ویژه از توان بالاتری جهت جذب نیروهای فرهنگی کار آمد برخوردار بودند؛ لذا بسیاری از افرادی که به فراگیری و پژوهش در معارف دینی علاقه داشتند و پیش از آن، عمدتا مسجد پاسخ گوی نیازهای فرهنگی آن ها بود، ترجیح دادند که همه یا بخشی از نیازهای خود را از طریق مراکز یاد شده تأمین نمایند.

در مجموع می توان گفت با توجه به این که کنش های انسان را غالبا انگیزه های متعددی حمایت می کنند که از جهت اهمیت و قدرت برانگیزندگی با هم متفاوت اند، در صورت ضعیف شدن یک یا چند انگیزه، تمایل به اجرای آن کنش کاهش خواهد یافت. کنش حضور در مسجد نیز از همین قاعده پیروی می کند، یعنی با سازمان های جانشین و انتقال کارکردهای فرهنگی، سیاسی و رفاهی مساجد به آن ها تمایل افراد برای حضور در مسجد کاهش می یابد.

علل کاهش توان کارکردی مسجد و رفع آن

کاهش توان کارکردی مساجد در جامعه ما عمدتا ناشی از این مسئله بوده است که مسؤولان و کارگزاران بسیاری از مساجد و به ویژه ائمه جماعات از توانایی ها و شایستگی هایی که لازمه ی ایفای مسؤولیتشان بوده است، در حد مطلوب برخوردار نبوده اند.