فروغ مساجد (4) : سومین همایش بین المللی هفته جهانی گرامی داشت مساجد صفحه 229

عامل دوم یعنی تغییر در تعادل نیازی و تفوق نیازهای رفاهی بر نیازهای جمعی و متعالی خود متأثر از متغیرهای کلان دیگری است که به جامعه ی کل مربوط می شود مانند فاصله ی واقعیت های جامعه با آرمان های پیشین مردم، فقر و افزایش سطح انتظار مردم از زندگی، و نهایتا کم تحرکی نهادهای تبلیغی و ارشادی در تنظیم تعادل نیازی. این عامل نه فقط برکاهش حضور مردم در مساجد مؤثر بوده، بل بسیاری از جنبه های مهم حیات فرهنگی، سیاسی و اقتصادی آن ها را دستخوش تخریب کرده است؛ لذا ضروری است با مداخله در متغیرهایی که موجب تغییر در تعادل نیازی و ارزشی مردم می شوند، جهت گیری این تعادل را به سوی برتری نسبی نیازها وارزش های جمعی و متعالی تغییر دهیم.

عامل سوم یعنی تغییر در شیوه ی ارضای نیازهای ناشی از پیدایی سازمان های جانشین و کاهش توان کارکردی مسجد و در نتیجه افزایش تمایل مردم به تأمین نیازهای جمعی و متعالی به شیوه ای غیر از حضور در مسجد است.

آن بخش از کاهش حضور مردم در مساجد که به پیدایی سازمان های جانشین مربوط می شود، بازتاب فرآیندی عادی است که همراه با پیچیده تر شدن جوامع بروز می کند و موجبات هیچ گونه نگرانی را درباره ی این که چرا مردم نیازهای غیررفاهی خود را از طریق دیگری تأمین می کنند، فراهم نمی آورد. لذا نباید به منظور افزایش حضور مردم در مساجد، سازمان های جانشین مانند مطبوعات، صدا و سیما، دانشگاه ها، حوزه های علمیه و نظایر آن را تضعیف نمود. اما بخشی از کاهش حضور مردم در مساجد که به کاهش توان کارکردی مساجد ارتباط می یابد، حاکی از خلاها و کاستی هایی است که باید در پی رفع آنها بود. بدیهی است برای نیل به هدف، مساجد باید فعالیت های فرهنگی و سیاسی خود را ارتقا دهند و بر جاذبه های آن بیفزایند. تشریح موضوعات فرهنگی مرتبط با نیازهای عینی جامعه به کمک سخنرانان مذهبی، تمهید شرایط مناسب برای مطالعه، با برگزاری مناظره، میزگرد، سخنرانی و تشکیل کلاس های مناسب جهت بهره مندی مخاطبان عام و خاص و غیره فعالیت هایی است که برتوان کارکردی مسجد می افزاید.