فروغ مساجد (4) : سومین همایش بین المللی هفته جهانی گرامی داشت مساجد صفحه 29

خواندن ادعیه ای چون کمیل، توسل، ندبه و نظایر آن رونق بیشتری یافته است. چه اینکه در روایت آمده است دعای دسته جمعی به اجابت مقرون است.

«اعتکاف نیز عبادتی است که در مسجد انجام می گیرد. اعتکاف، یعنی اقامت در مسجد به قصد اجرای اعمال مخصوص با شرایط و آداب ویژه که تزکیه و تصفیه ی روح از همه ی معاصی را در پی دارد».(1) «مراسم دیگری مثل خطبه های اخلاقی و دینی، عزاداری امام حسین، ختم اموات و انواع جلسات ذکر و قرائت قرآن که به طور معمول در مساجد انجام می شوند، به واسطه ی محتوا با ماهیت [نیایشی] مسجد، سنخیت پیدا کرده».(2) و در مساجد برگزار گردیده اند.

2 _ 5 _ 2) کارکردهای آموزشی

بعد از کارکرد نیایشی، قوی ترین کارکرد مساجد در طول تاریخ، کارکرد آموزشی آنهاست. این کارکرد بالاخص در دوران قبل از پیدایی نهادهای مدرن بسیار پررنگ شده است، به گونه ای که در اکثر جوامع مسلمان مجموعه ی تعلیم و تربیت حول محور مساجد شکل گرفته بود.

در روایتی رسول اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: «هر نشستی در مسجد بیهوده است، مگر اینکه برای سه کار باشد: خواندن قرآن، ذکر خدا، سؤال از علم و دانش».(3) ما در تاریخ نیز می خوانیم که پیامبر در مسجد خویش آیه های قرآن، احکام و معارف دینی و حتی مسائل تاریخی را به مردم آموزش می داد. جلسات آموزش نیز با نبود آن حضرت ادامه می یافت؛ زیرا استاد ومدرس کلاس های آموزشی مسجدالنبی، فقط پیامبر نبود. افراد دیگری نیز که از صلاحیت های علمی لازم برخوردار بودند، اداره ی این جلسات را بر عهده داشتند: عبداللّه بن رواحه که شخصیتی علمی بود جلسات مربوط به توحید و معاد و مسائل اعتقادی را اداره می کرد.

1- . باقی زاده: ص 72 .
2- . باقی و دیگران: 242 ، 1381 ش .
3- . مجلسی: ج 77 ، ص 86 .