فروغ مساجد (4) : سومین همایش بین المللی هفته جهانی گرامی داشت مساجد صفحه 356

مقدمه

«شهر دینی را شهرسازان و معمارانی می توانند بسازند که به عالم دینی تعلق داشته باشند و با آن جا اشنا باشند شهر دینی با گشایش عالم دینی ساخته می شود و به عبارت دیگر در هوای و فضای عالم دینی است که شهر دینی در انداخته می شود».(1) «دکتر فوریه» فرانسوی که در زمان ناصرالدین شاه به عنوان طبیب مخصوص شاه وارد ایران شده بود در سفرنامه ی خود نوشت:

«امروز پس از عبور از کاروانسرای کوشک نصرت، ابتدا فوری به سمت مغرب راندیم بعد متوجه ی جنوب شدیم و دریاچه ی ساوه در این حالت طرف چپ ما قرار داشت، افسوس که در این نواحی قطره ای آب وجود ندارد و اگر هم تصادفا چیزی از آن به دست آید شور و تلخ است. بعد از چهار ساعت حرکت وقتی با کالسکه به منظریه رسیدیم، از پنج فرسنگی گنبد طلایی مسجد حرم حضرت معصومه علیهاالسلام در آفتاب می درخشد».(2)

جایگاه مسجد در شهرسازی اسلامی

با ورود اسلام به ایران، شهرسازی و شهرنشینی وارد مرحله ای تازه شد. در این دوره زندگی شهری شکل گرفته از دوره ی پیش از اسلام تغییر یافت. در دوره ی پس از ورود اسلام به ایران، قوانین اسلامی وارد زندگی شهرنشینان شد. این قوانین در روابط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جوامع تأثیر به سزا داشت.

دستورات و قوانین فراگیر اسلام، در شکل گیری اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جوامع اسلامی مؤثر بوده است؛ چنانکه تا قرن ها بیشتر فعالیت های شهرهای اسلامی بر مدار یک مسجد با موقعیت مرکزی انجام می گرفت و مساجد. بویژه مسجد جامع به شهرهای اسلامی