فروغ مساجد (4) : سومین همایش بین المللی هفته جهانی گرامی داشت مساجد صفحه 376

دارد، یعنی فطری زیستن و با طبیعت بودن با لحن هستی همنوا شدن، رهایی از هر نوع تعلق و در دامن طبیعت سر سپردن.(1) ذات مکتب ذن ایجاب می کند تا مردم از هر چیز دست ساخته دوری کنند و در پی آن سوی آن باشند این تلقی از ساده زیستن در فرهنگ مردم ژاپن باعث گردید تا اینان همواره دوستدار و خواهان سادگی بکر و صداقت طبیعت باشند.(2) بنابراین می توان آشکارترین و بارزترین جلوه های هنر و فرهنگ ژاپن را در طبیعت گرایی، بی توازنی، یک گوشه بودن، فقر، ساده سازی، تنهایی، حضور فضای خالی و بی علاقگی به تزئینات مفصل و مجلل ذکر نمود.

حال به خوبی می توان معنویت موجود در فضای شماره (3) را درک کرد. ملاحظه می کنید این بار نیز به همان نسبتی که درک از مفهوم خدا انتزاعی تر و عمیق تر می گردد، فضا خالی تر می شود.

مقایسه تطبیقی فضاهای عبادی

در مثال های یاد شده قالب های به کار گرفته شده در سه نوع فضای عبادی متفاوت را بررسی کردیم و ملاحظه کردیم که به میزان اینکه درک از مفهوم خدا عمیق تر می شود فضا ساده تر شده و از تجملات مادی خالی تر می شود. بنابراین شاید برای کسانی که به معرفت عمیق رسیده باشند، معنوی ترین فضا، فضایی کاملاً ساده و تاریک باشد. و شاید به همین لحاظ است که بسیاری از انبیا و عرفا در غار مشغول به عبادت می شدند.

ولی به راستی کدام یک از این قالب ها مناسب تر است و ما به عنوان یک معمار در طراحی مساجد از کدام یک بهتر است استفاده کنیم.

با توجه به مطالب فوق آیا می توان فضای مسجد را برتر از فضای کلیسای دوره باروک دانست، یا الگوهای به کار گرفته شده در کلیسای آب را بهتر از قالب های به کار گرفته شده در مسجد، قلمداد کرد؟ برای پاسخ گویی به سؤال فوق ابتدا سه نوع نگرش به جهان را در قالب