البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 11

البته ی همه ی آن چه که بیان کردیم روی فرض آن است که شیخ قدس سره - همه ی کلام المصباح المنیر را ملاحظه کرده باشند که گفته است «و ذلک حقیقه فی وَصْفِ الأعیان»(1) و الا اگر فقط به کلام منقول در مکاسب یعنی «مبادلهُ مالٍ بمالٍ» از مصباح اکتفا کرده باشند که احتمال قوی شیخ با واسطه از آن نقل می کنند و بیش از آن نگاه نکرده اند شکی نیست که مفید لزوم عین بودن مبیع نیست؛ چه رسد به این که مفید عین بودن عوض باشد. طبق این فرض کلام شیخ در حقیقت ایراد بر مصباح است که چرا بیع را به این سعه معنا کرده است و می بایست حداقل می گفت: «مبادله عین بمال». همان طور که قبلاً اشاره شد بررسی بیشتر درباره ی تعریف مصباح خواهد آمد إن شاء الله.

به هر حال مرحوم شیخ معتقدند در صدق بیع لازم است که معوّض عین باشد، ولی عوض می تواند منفعت یا حق واقع شود.

بررسی کلام شیخ قدس سره - در لزوم عین بودن معوّض

برای بررسی کلام شیخ باید در معنای عرفی کلمه ی بیع و موارد استعمال آن تأمل کنیم تا ببینیم آیا همان طور که شیخ فرمودند، در بیع لازم است معوّض عین باشد و در نتیجه منافع و حقوق نمی تواند به عنوان مبیع قرار گیرد یا این که لازم نیست؟

معادل دقیق کلمه ی «بیع» در زبان فارسی «فروختن»(2) است، لذا اگر با ارتکاز زبان فارسی نیز تأمل کنیم ما را کمک خواهد کرد، ولی از آن جا که احتمال دارد معنای «بیع» و «فروختن» اندکی تفاوت داشته باشد، لازم است موارد استعمال بیع