البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 118

مالک است، لذا می تواند آن را طلب کند و در صورت عدم رعایت اعتراض کند چرا احترام نکردید؟! چرا به من رسیدگی نکردید؟! و ... .

بنابراین گرچه معنای ملک با حق متفاوت است، ولی در همه ی مواردی که حق صادق است ملک حیثی نیز صادق است و با هم تساوق دارند، لذا اگر مراد قائلین به این که حق مرتبه ی ضعیف ملک است این باشد که حق، ملک حیثی است، مورد پذیرش است، هر چند ظاهر کلامشان آن است که همان رابطه ی شدید ملکی بین مالک و مملوک که به صورت مطلق است؛ نه حیثی بین ذی الحق و متعلق حق نیز وجود دارد، امّا به نحو ضعیف تر.

بنابراین به طور خلاصه می توان تفاوت حق و ملک را این چنین بیان کرد که:

1. در ملک، تعلق مملوک به مالک مطلق است، ولی در حق، تعلق متعلق حق به ذی الحق حیثی است.

2. ملک، قابلیت إعراض و نقل و انتقال دارد، ولی حق، فقط زمینه و استعداد اسقاط و نقل و انتقال دارد، امّا این که بالفعل قابلیت داشته باشد در ماهیت حق نهفته نیست، برخلاف بعضی که قائلند قابلیت فعلی اسقاط لازمه ی حتمی و لاینفک حق است.

امّا در مورد فارقی که سید خویی قدس سره - بین ملک و حق فرمودند که ملک، هم به عین تعلق می گیرد و هم به فعل، ولی حق فقط به فعل تعلق می گیرد، می گوییم: در بیشتر موارد، حق به فعل تعلق می گیرد، ولی در بعضی موارد ممکن است به عین نیز تعلق گیرد(1) و مانعی ندارد، لذا با اطمینان نمی توان گفت حق مطلقاً به عین تعلق نمی گیرد.