البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 140

نقد کلام سید خویی قدس سره -

به نظر می رسد همان طور که سید یزدی قدس سره - و مرحوم امام فرمودند، هرگاه قابلیت عرفی احراز شد می توان با تمسک به عمومات و اطلاقات قابلیت شرعی را اثبات کرد؛ چون عرف و اهل لسان با دریافت آیه ی شریفه ی (أَوْفُوا بِالْعُقُودِ) ظاهراً شک نمی کنند که باید به هر نوع عقدی که در میان خود دارند و هر چیزی را که قرارداد و پیمان می دانند پایبند باشند؛ زیرا جمع مُحلای به لام افاده ی عموم می کند و طبق فرض، مفهوم عقد و مصادیق آن عرفی است؛ نه شرعی، لذا اجمالی نسبت به آیه ی شریفه برای عرف باقی نمی ماند تا منتظر باشند شارع مراد خود از عقد و مؤلفه های آن را تبیین کند.

بله ممکن است شارع عقدی را از عموم خارج کرده و بیان کند وفای به آن لازم نیست، امّا این باعث نمی شود در موارد شک در اخراج فردی از افراد عقد بعد از فحص و عدم ظفر به مخصص و مقید کسی نتواند به عموم تمسک کند، و اگر در چنین فرضی با تمسک به استصحاب یا برائت، وفای به عقد نکرد عذر او پذیرفته نیست و مورد توبیخ مولا واقع می شود که چرا بعد از فحص و یأس از ظفر به مخصص، به عموم (أَوْفُوا بِالْعُقُودِ) عمل نکرد در حالی که عموم برای تمسک عند الشک بیان شده است؟!

پاسخ مثال نقض سید خویی قدس سره -

امّا در مورد مثال نقض سید خویی قدس سره - سه پاسخ بیان می کنیم: