البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 166

نظر مختار در حقیقت إسقاط، نقل و إعراض

نظری که ما در مورد حقیقت إسقاط، نقل و إعراض بیان می کنیم متفاوت با فرمایش محقق اصفهانی قدس سره - و دیگران است و اساساً این پرسش را در مورد حقیقت اسقاط که آیا رفع اضافه است یا رفع ذی الحق یا متعلقِ حق از طرفیت اضافه، پرسشی ناصحیح می دانیم؛ به خاطر این که حق اصلاً قابل انفکاک از متعلق خود و ذی الحق بما هو ذی الحق نیست و رفع هر کدام به معنای رفع هر سه مفهوم می باشد.

توضیح مطلب

همان طور که قبلاً بیان کردیم حق مفهومی ذات اضافه است به گونه ای که مضافٌ الیه در قوام و ماهیت آن موجود بوده و اصلا ً نمی توان حق را بدون مضافٌ الیه که همان محقوق و متعلق حق است تصور کرد. کما این که نمی توان حق را بدون ذی الحق بما هو ذی الحق تصور کرد.

مفاهیم ذات اضافه ی اعتباری، همانند مفاهیم ذات اضافه ی تکوینی و حقیقی قابل انفکاک از طرفین اضافه ی خود نیست؛ یعنی همان طور که نمی توان علم را که از مفاهیم حقیقی است از معلوم و عالم بما هو عالم تفکیک کرد و فرض علم بدون عالم یا بدون معلوم محال بوده و حقیقت علم مشتمل بر عالم و معلوم