البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 230

ولی به هر حال جعاله و طلاق خلع و مبارات تحت تعریف باقی می ماند. مضاف به این که با این توجیه گرچه اجاره از تحت تعریف خارج می شود، ولی تعریف بیع نیز ناقص می شود و شامل جایی که ثمن فعل باشد نمی شود.

اشکالی دیگری که بر این تعریف وارد است و قابل دفع نیست این که: تعریف شامل می شود جایی را که طرفین شبیه هم هستند و نمی توان یکی را مبیع و دیگری را ثمن محسوب کرد؛ چون هر دو، کالا بوده و هر دو طرف طالب تبادل هستند؛ مثلاً یکی نیاز به گردو دارد و دیگری نیاز به بادام و در شرائط مساوی یکی گردو می دهد و بادام می گیرد و دیگری بادام می دهد و گردو می گیرد. در چنین مواردی بیع صادق نیست؛ چون در بیع تفاوت بین بایع و مشتری لازم است، در حالی که این جا نمی توان یکی را بایع و دیگری را مشتری محسوب کرد. البته بعضی گفته اند در چنین مواردی هر دو بایعند و هر دو مشتری، ولی این درست نیست و عرفاً بر آن بیع اطلاق نمی شود، بلکه مبادله و معاوضه بر آن اطلاق می شود.

نظر مختار در تعریف بیع

اشاره

تعریفی که به نظر می آید با توضیحاتی که در ذیل ذکر می شود عاری از اشکالات مذکور باشد، این است که بگوییم: «البیع هو تبدیلُ مالٍ بمالٍ مّا اعتباراً».

ویژگی های تعریف مختار

1. قید «اعتباراً» در تعریف، برای احتراز از تبدیل خارجی و تکوینی است تا نقض نشود که اگر کسی مال خودش را از وضعیتی به وضعیت دیگر که آن هم مال است تبدیل کرد تعریف شاملش می شود؛ زیرا مراد از تبدیل، تبدیل اعتباری است؛ نه تکوینی و خارجی؛ یعنی ممکن است بعد از این که بایع مثلاً إنشاء کرد