البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 251

صفحه 251

عند الشارع» از معنای حقیقی «إنشاء تملیک عینٍ بمالٍ» أخذ شده، آن گاه معنای مجازی دیگری (عقد مرکّب از ایجاب و قبول) از این مجاز به علاقه ی سببیت أخذ شده و لفظ بیع در آن نیز مجازاً استعمال شده است.(1)

آیا نزد عرف، صدق و صحّت بیع متلازمند؟

به نظر می رسد صدق بیع با صحت آن نزد عرف متلازم نیست؛ یعنی این طور نیست که هر جا عرفاً بیع صادق بود اثر نیز عرفاً بر آن مترتب باشد، بلکه چه بسا ممکن است عرف معامله ای را بیع بداند ولی اثر بر آن مترتب نکند؛ یعنی در حقیقت آن را بیع فاسد بداند. شواهدی بر این ادعا می توان اقامه کرد، از جمله:

1. اگر طفل خردسالی که معنای بیع را درک می کند مال خود را به دیگری بفروشد، عرفاً صدق می کند که «هذا الطفل باع ماله» ولی اثر بر آن مترتب نمی کنند،


1- به نظر می رسد لزومی ندارد کلام شیخ قدس سره - در توجیه کلام شهید ثانی قدس سره - که اطلاق بیع بر عقد به علاقه ی سببیت است را حمل بر آن کنیم که خود شیخ نیز پذیرفته اند که علاقه ی سببیت مصحّح مجازیت اطلاق بیع بر عقد است تا سبک مجاز از مجاز لازم بیاید، بلکه می توان گفت نظر شیخ قدس سره - بر این است که مصحّح مجازیت اطلاق بیع بر عقد، علاقه ی جزء و کل است و مستقیماً از اطلاق عقد بر ایجاب یعنی «إنشاء تملیک عینٍ بمالٍ» اخذ شده است. عبارت «حتی الإجاره و شبهها التی لیست هی فی الأصل اسماً لأحد طرفی العقد» نیز می تواند مؤید آن باشد؛ زیرا بدین معناست که در اجاره و شبه آن که در اصل اسم برای یکی از دو طرف عقد نیست گرچه علاقه ی جزء و کل وجود ندارد، ولی باز می توان گفت به نحو مجاز است و علاقه ی دیگری وجود دارد. (امیرخانی)
کتابخانه بالقرآن کتابخانه بالقرآن
نرم افزار موبایل کتابخانه

دسترسی آسان به کلیه کتاب ها با قابلیت هایی نظیر کتابخانه شخصی و برنامه ریزی مطالعه کتاب

دانلود نرم افزار کتابخانه