کتابخانه بالقرآن

البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 255

صفحه 255

کرده مثل صلاه و صوم و [نیز] همه ی عقود، فقط برای صحیح وضع شده و بر فاسد علی وجه الحقیقه اطلاق نمی شود. بله فقط «حج» بر حج فاسد نیز به نحو حقیقت اطلاق می شود؛ زیرا اگر کسی حجش را فاسد کرد نمی تواند آن را به هم بزند، بلکه باید مُضیّ در آن داشته باشد.(1)

عدم جواز تمسّک به عمومات و اطلاقات، لازمه ی کلام شهیدین قدس سرهما -

شیخ قدس سره - به جای قضاوت در اصل مطلب که آیا بیع حقیقت در صحیح است یا اعم، به مشکلی که از نظریه ی شهیدین قدس سرهما - پدید می آید اشاره می کند و آن این که اگر الفاظ معاملات از جمله بیع برای خصوص صحیح وضع شده باشد لازمه اش آن است که عند الشک در اشتراط و اعتبار شیئی در معاملات به عنوان شرط یا جزء نتوان به اطلاق یا عموم ادلّه ی معاملات تمسک کرد؛ مثلاً در شک در اشتراط عربیّت در صیغه ی بیع یا اشتراط موالات بین ایجاب و قبول،

1- الکافی (ط - الإسلامیه)، ج 4، ص373: عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ مُحْرِمٍ غَشِیَ امْرَأَتَهُ وَ هِیَ مُحْرِمَهٌ قَالَ: جَاهِلَیْنِ أَوْ عَالِمَیْنِ؟ قُلْتُ: أَجِبْنِی فِی الْوَجْهَیْنِ جَمِیعاً قَالَ: إِنْ کَانَا جَاهِلَیْنِ اسْتَغْفَرَا رَبَّهُمَا وَ مَضَیَا عَلَی حَجِّهِمَا وَ لَیْسَ عَلَیْهِمَا شَیْ ءٌ وَ إِنْ کَانَا عَالِمَیْنِ فُرِّقَ بَیْنَهُمَا مِنَ الْمَکَانِ الَّذِی أَحْدَثَا فِیهِ وَ عَلَیْهِمَا بَدَنَهٌ وَ عَلَیْهِمَا الْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ فَإِذَا بَلَغَا الْمَکَانَ الَّذِی أَحْدَثَا فِیهِ فُرِّقَ بَیْنَهُمَا حَتَّی یَقْضِیَا نُسُکَهُمَا وَ یَرْجِعَا إِلَی الْمَکَانِ الَّذِی أَصَابَا فِیهِ مَا أَصَابَا قُلْتُ: فَأَیُّ الْحَجَّتَیْنِ لَهُمَا؟ قَالَ: الْأُولَی الَّتِی أَحْدَثَا فِیهَا مَا أَحْدَثَا وَ الْأُخْرَی عَلَیْهِمَا عُقُوبَهٌ.