البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 258

ممکن است معامله ای عند المتعاملین و نیز عند العقلاء صحیح باشد، امّا شارع حکم به فسادش کرده باشد، مانند بیع خمر، بیع ربوی و ... .

ظهور عبارت شهیدین قدس سرهما - در صحّت عند الشارع

بعد از روشن شدن مراتب صحت، این سؤال در مورد کلام شهیدین مطرح می شود که مراد از صحت در نظر این دو بزرگوار که فرمودند الفاظ معاملات حقیقت در صحیح است نه در اعم کدام مرتبه از مراتب صحّت است؟ عند المتبایعین، عند العقلاء یا عند الشارع؟

از عبارت شهیدین، خصوصاً شهید اوّل قدس سره - که عقود را با ماهیات جعلیه (الفاظ عبادات مانند صلاه، صوم و ...) در یک ردیف قرار داده، استفاده می شود مرادشان صحیح عند الشارع است.

وارد بودن اشکال شیخ و اشکالی دیگر بر ظاهر عبارت شهیدین قدس سرهما -

اگر شهیدین قدس سرهما - ظاهر کلامشان را اراده کرده باشند اشکال شیخ قدس سره - که فرمود لازمه اش آن است نتوان به عمومات و اطلاقات تمسّک کرد بر آن وارد است؛ زیرا اگر مراد از «بیع»، «تجاره» و «عقد» در آیات شریفه «بیع»، «تجاره» و «عقدِ» صحیح در نظر شارع باشد، دیگر نمی توان با شک در صحّت شرعی عقدِ فاقد عربیّت و نظیر آن، به عموم (أوفُوا بِالعُقُود)، (أحَلَّ اللهُ البَیع) و (إلا أنْ تَکونَ تِجارهً عَنْ تَراضٍ مِنکُم) تمسّک کرده و اثبات کرد عقد صحیح است؛ چون تمسّک به عام است در شبهه ی مصداقیه که هیچ کس حتی افراد قلیلی(1) که تمسّک به عام در شبهه ی مصداقیه ی مخصّص را جایز می دانند تمسّک به عام در شبهه ی مصداقیه ی نفس عام را روا نمی دانند.