کتابخانه بالقرآن

البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 269

صفحه 269

شرعی باشد معنا چنین می شود: خداوند متعال بیع صحیح شرعی را صحیح می داند! یعنی قضیه به نحو ضرورت به شرط محمول می شود. یا در آیه ی شریفه ی (أوفُوا بِالعُقُود) معنا چنین می شود: وفای به عقودی که واجب الوفاء است واجب می باشد! یعنی قضیه به نحو «این همانی» و حمل شیء بر نفس می شود که از آن به «توتولوژی(1)» نیز تعبیر می گردد، در حالی که چنین کلامی به نحو ضرورت به شرط محمول یا حمل شیء بر نفس از متکلّم عادی سر نمی زند؛ چه رسد به کلام الهی که در اوج فصاحت و بلاغت بوده و معجزه می باشد!

نقد کلام سید خویی قدس سره -

در پاسخ به کلام سید خویی قدس سره - می گوییم: مراد از وضع الفاظ معاملات برای خصوص صحیح، این نیست که عنوان «صحیح» در مفهوم آن اخذ شده و به حمل اوّلی «صحیح» باشد، بلکه مراد صحیح به حمل شایع است، کما این که در الفاظ عبادات نیز این گونه است.

پس مشهور که به نقل مرحوم آخوند(2) قائل به وضع الفاظ عبادات و معاملات

1- Tautology
2- کفایه الأصول، ص28: و منها أن ثمره النزاع إجمال الخطاب علی القول الصحیحی و عدم جواز الرجوع إلی إطلاقه فی رفع ما إذا شک فی جزئیه شی ء للمأمور به أو شرطیته أصلا ... . و قد انقدح بذلک أن الرجوع إلی البراءه أو الاشتغال فی موارد إجمال الخطاب أو إهماله علی القولین فلا وجه لجعل الثمره هو الرجوع إلی البراءه علی الأعم و الاشتغال علی الصحیح و لذا ذهب المشهور إلی البراءه مع ذهابهم إلی الصحیح [فی الفاظ العبادات]. • کفایه الأصول، ص33: الثانی أن کون ألفاظ المعاملات أسامی للصحیحه لا یوجب إجمالها کألفاظ العبادات کی لا یصح التمسک بإطلاقها عند الشک فی اعتبار شی ء فی تأثیرها شرعا و ذلک لأن إطلاقها لو کان مسوقا فی مقام البیان ینزل علی أن المؤثر عند الشارع هو المؤثر عند أهل العرف و لم یعتبر فی تأثیره عنده غیر ما اعتبر فیه عندهم کما ینزل علیه إطلاق کلام غیره حیث إنه منهم و لو اعتبر فی تأثیره ما شک فی اعتباره کان علیه البیان و نصب القرینه علیه و حیث لم ینصب بان عدم اعتباره عنده أیضا و لذا یتمسکون بالإطلاق فی أبواب المعاملات مع ذهابهم إلی کون ألفاظها موضوعه للصحیح.