کتابخانه بالقرآن

البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 283

صفحه 283

بیع در یک تقسیم بندی به بیع بالصیغه (صیغه ی لفظی) و بیع بالفعل (معاطاتی) تقسیم می شود.

در بیع بالصیغه الفاظی که لغهً برای بیع وضع شده مانند «بعتُ» و «اشتریتُ» در إنشاء بیع به کار گرفته می شود. در این که الفاظ غیر صریح نیز می تواند محقّق بیع بالصیغه باشد اختلاف است.

ولی در بیع بالفعل و معاطاتی، متعاطیین الفاظی را که مفید بیع بوده و عرفاً برای تحقق بیع وضع شده به کار نمی برند هر چند ممکن است الفاظ دیگری به کار ببرند بلکه هر یک در مقابل کالایی که اخذ می کنند عوض إعطاء می کنند.(1)

لذا عدّه ای معاطات را این گونه تعریف کرده اند: «أن یُعطی کلٌّ من اثنین عوضاً عمّا یأخذه من الآخر»(2)

1- در تنبیه دوم معاطات خواهد آمد که تعاطی از طرفین فرض متیقّن از معاطات است.
2- المکاسب المحرمه (ط - الحدیثه)، ج 3، ص23: الکلام فی المعاطاه: اعلم أنّ المعاطاه علی ما فسّره جماعه: أن یعطی کلٌّ من اثنین عوضاً عمّا یأخذه من الآخر، و هو یتصوّر علی وجهین: أحدهما: أن یبیح کلٌّ منهما للآخر التصرّف فیما یعطیه، من دون نظر إلی تملیکه. الثانی: أن یتعاطیا علی وجه التملیک. و ربما یذکر وجهان آخران: أحدهما: أن یقع النقل من غیر قصد البیع و لا تصریحٍ بالإباحه المزبوره، بل یعطی شیئاً لیتناول شیئاً فدفعه الآخر إلیه. الثانی: أن یقصد الملک المطلق، دون خصوص البیع.