البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 346

مقتضای ادلّه ی اوّلیه در معاطات

اشاره

بعد از روشن شدن محل نزاع که متعاطیین قصد تملیک دارند، این مسأله را مرحوم شیخ مطرح می کنند که مقتضای ادله ی اوّلیه در مورد معاطات اعم از عقل، کتاب و سنّت صرف نظر از اجماعی که ادعا شده چیست و در دو مرحله مسأله را دنبال می کنند؛ یکی این که آیا معاطات مفید ملک است یا خیر؟ و دیگری این که آیا معاطات مفید ملکیّت لازم است یا خیر؟ ما نیز به تبع شیخ در دو مرحله بحث می کنیم.

تمسّک به سیره برای اثبات مفید ملک بودن معاطات

اشاره

مرحوم شیخ برای اثبات مفید ملک بودن معاطات ابتدا به سیره تمسک فرمودند.(1)

سیره در این جا به دو قسم قابل تقریب است:

الف) سیره ی متشرعه

اشاره

سیره ی متشرعه بما هم متشرعه و متدیّنین بر آن است که نسبت به مأخوذ به معاطات، معامله ی ملک کرده و هر تصرفی را نسبت به آن انجام می دهند؛ مثلاً آن را می فروشند، اگر عبد باشد آزاد می کنند، اگر جاریه باشد جائز الوطی می دانند، اگر آخذ فوت شود آن را به ورّاثش داده و ورّاث در آن تصرّف مالکانه می کنند و ... . این ها علامت آن است که شارع خود چنین نظری دارد؛ زیرا متشرعه بما هم