البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 349

ب) سیره ی عقلاء

عقلاء عالَم حتی کسانی که دین ندارند چنین سیره و روشی دارند که با معاطات، خرید و فروش کرده و نتیجه ی آن را ملکیت می دانند. این سیره قبل از شرع و نیز در آغاز شرع و بعد آن بوده و به خاطر کثرت ابتلاء همه ی مردم به مسأله در مرئی و منظر شارع بوده است، ولی با این که شارع وظیفه ی تعلیم حکم و نهی از منکر دارد ردعی از آن نکرده است؛ چون اگر ردع کرده بود به دست ما می رسید. پس اطمینان وجود دارد که ردع نکرده است. بنابراین شارع إفاده ی ملکیت معاطات را إمضاء فرموده است.

ظاهراً سیره ی عقلاء با این تقریب تمام است، ولی با وجود اطلاقات و عمومات نوبت به آن نمی رسد که ما بخواهیم از طریق اطمینان به عدم ردع و کشف امضاء شارع، مفید ملک بودن معاطات را ثابت کنیم.

تذکر این نکته هم لازم است که صرف عدم اثبات ردع در حجیت سیره کافی نیست، بلکه باید ثابت شود که ردع نشده است و این که در بعضی تقریرات(1) آمده است: در صورت شک در ردع، با اصل عملی (استصحاب) می توان احراز عدم