البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 35

صفحه 35

اتلف مال الغیر فهو له ضامن» نمی شود؛ چراکه عمل آن فرد، معدوم بوده و متّصف به وصف مالیت نشده بود تا اتلاف مال صادق باشد.

ولی سید خویی - رحمه الله علیه - از طریق دیگری خواسته اند در این جا اثبات کنند ضمان دارد.

کلام سید خویی قدس سره - در اثبات ضمان از طریق سیره ی عقلائیه

سید خویی قدس سره - می فرماید: سیره ی جاری قطعی عقلاء بر این است که مانع حرّ کسوب از کسبش را ضامن می دانند و از آن جا که این سیره مردوعه نیست، کشف می کنیم که مورد امضاء معصوم علیه السلام - می باشد.(1)

نقد کلام سید خویی قدس سره -

در نقد کلام سید خویی قدس سره - می گوییم:

اوّلا: در این که ایشان بین سیره ی عقلائیه و قاعده ی «من اتلف مال الغیر فهو له ضامن» تفکیک کرده اند کلامی داریم که إن شاء الله در مباحث آینده متعرض آن خواهیم شد و شاید مورد قبول ایشان نیز باشد.

ثانیاً: سیره ی عقلاء در صورتی حجت است که کاشف از امضاء معصوم علیه السلام -


1- همان: و أما الوجه فی أن إتلاف عمل الحرّ لا یوجب ضمانه علی المتلف فهو أن قاعده الضمان بالإتلاف لیست بروایه لکی یتمسک بإطلاقها فی الموارد المشکوکه. بل هی قاعده متصیده من الموارد الخاصه. و إذن فلا بد من الاقتصار فیها علی المواضع المسلمه المتیقنه. و مع الإغضاء عن ذلک، و تسلیم کونها روایه أنها غریبه عن عمل الحر. إذ المستفاد منها أن إتلاف مال غیره موجب للضمان. و من الواضح أن الظاهر من کلمه (المال) هو المال المضاف الی مالکه بالإضافه الاعتباریه. و قد عرفت: أن عمل الحر- قبل وقوع المعاوضه علیه- لیس کذلک. و علیه فلا یکون مشمولا لقاعده الضمان بالإتلاف. نعم إذا کان الحرّ کسوبا: و له عمل خاص یشتغل به کل یوم- کالبنایه و التجاره و الخیاطه و غیرها- فان منعه عن ذلک موجب للضمان، للسیره القطعیه العقلائیه.
کتابخانه بالقرآن کتابخانه بالقرآن
نرم افزار موبایل کتابخانه

دسترسی آسان به کلیه کتاب ها با قابلیت هایی نظیر کتابخانه شخصی و برنامه ریزی مطالعه کتاب

دانلود نرم افزار کتابخانه