البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 369

صفحه 369

«حرمت» و «تحریم». به خلاف «احلّ» به معنای «ارسال» و «رها کردن» که در مقابل «بازداشتن»، «ممنوع کردن» بوده و با «تحریم» سازگار است].(1)

ج) کلام در اطلاق کریمه ی (أحَلَّ اللهُ البَیعَ)

بعد از روشن شدن معنای «بیع» و «حلّیت» و دلالت (أحَلَّ اللهُ البَیعَ) بر حلّیت وضعی و تکلیفی هر دو، محور سوم بحث پیرامون آیه ی شریفه مطرح می شود که آیا اطلاق دارد یا خیر؟ اگر کریمه اطلاق داشته باشد در ما نحن فیه مفید خواهد بود، امّا اگر اطلاق نداشته باشد فقط به قدر متیقن می توان اخذ کرد و دیگر نمی توان در تصحیح بیوع مشکوک از جمله معاطات به آن تمسّک کرد.

مشهور، از خلاف(2) شیخ طوسی - رحمه الله علیه - گرفته تا آخرین کتاب هایی که در فقه نوشته شده قائل به اطلاق هستند و کثیراًما به إطلاق (أحَلَّ اللهُ البَیعَ) تمسّک می کنند، امّا بعضی گفته اند: آیه ی شریفه در مقام بیان نیست و نمی توان در موارد مشکوک به آن تمسّک کرد.

از جمله أعلامی که در این زمینه مفصل و خوب وارد بحث شده اند مرحوم امام قدس سره -


1- ولی اشکال محقق اصفهانی قدس سره - بی پاسخ ماند که اگر «أحلّ» از «حلّ العقد» بوده و به معنای باز کردن و ارسال باشد ثلاثی مجرد آن خود متعدی می باشد و لازم نیست به باب «إفعال» برده شود، به خلاف «أحلّ» به معنای «انزل» که ثلاثی مجرد آن متعدی نیست. به هر حال نتیجه ی کلام محقق اصفهانی و سید خویی قدس سرهما - یکی است و آیه ی شریفه دالّ بر حلّیت وضعی و تکلیفی هر دو می باشد. (امیرخانی)
2- الخلاف، ج 2، ص116: مسأله 137: یکره للإنسان أن یشتری ما أخرجه فی الصدقه، و لیس بمحظور. و به قال أبو حنیفه و الشافعی. و قال مالک: البیع مفسوخ. دلیلنا: قوله تعالی «وَ أَحَلَّ اللّهُ الْبَیْعَ وَ حَرَّمَ الرِّبا» و هذا بیع، فمن ادعی فسخه، فعلیه الدلاله.
کتابخانه بالقرآن کتابخانه بالقرآن
نرم افزار موبایل کتابخانه

دسترسی آسان به کلیه کتاب ها با قابلیت هایی نظیر کتابخانه شخصی و برنامه ریزی مطالعه کتاب

دانلود نرم افزار کتابخانه