البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 37

هزینه ی معالجه ی بیماری و دیه، مبلغ اتلاف عمل، دمج در هزینه ی معالجه یا دیه شده ادّعای بدون شاهد است.

در روایات شریفه بیش از دیه، چیز دیگری به عنوان جبران خسارت محروم شدن از کسب حتی اگر آن شخص، کسوب فوق العاده باشد ذکر نشده و حتی یک بار هم مورد سؤال واقع نشده است. این بدین معناست که ذهن متشرعه و بلکه ذهن عقلاء از آن منصرف بوده و حتی احتمال آن را نمی دادند تا مورد سؤال قرار دهند. بله تنها یک روایت در مورد بیشتر شدن هزینه ی مداوا علاوه بر دیه وارد شده که آن هم اوّلاً هیچ ربطی به جبران عمل حرّ ندارد؛ ثانیاً علی رغم تمام بودن سند روایت، مورد اعراض فقهاء واقع شده و فی ما أعلم احدی به آن فتوا نداده است.

اگر مانع شدن از عمل حرّ ضمان داشت، از آن جا که عمل افراد بسیار متفاوت است نحوه ی محاسبه و مقدار ضمان آن مکرراً مورد سؤال واقع می شد و در مجامع روایی موجود، حداقل یک روایت هر چند ضعیف در این زمینه یافت می شد، در حالی که ما تا به حال به چنین روایتی برخورد نکرده ایم، اعلامی هم که احاطه ی کامل بر فقه دارند چیزی ذکر نکرده اند. پس چگونه می توان گفت سیره ی عقلائیه قائم است بر این که مانع شدن از عمل حرّ کسوب ضمان دارد؟!

پس خلاصه ی نقد کلام سید خویی قدس سره - این شد که اوّلاً چنین سیره ای حتی در عصر حاضر وجود ندارد؛ چه رسد به این که تا زمان معصوم علیه السلام - اتصال داشته باشد. ثانیاً اگر چنین سیره ای وجود داشته باشد نه تنها مورد امضاء نیست، بلکه می توان خلاف آن را با تتبع در فقه و روایات احراز کرد.