البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 370

است. ایشان ابتدا دو اشکال بر این که آیه ی شریفه إطلاق داشته باشد وارد می کنند:

دو اشکال مرحوم امام قدس سره - بر اطلاق آیه ی شریفه

اشکال اوّل: کریمه در صدد نفی تسویه بین بیع و رباست

در صورتی می توان در موارد مشکوک به اطلاق تمسّک کرد که متکلّم از آن حیث در مقام بیان باشد، لذا اگر کلامی از حیثی در مقام بیان باشد و از حیثی در مقام بیان نباشد، فقط از آن حیث که در مقام بیان است می توان به اطلاق تمسّک کرد. به همین خاطر در آیه ی شریفه ی (فَکُلُوا مِمَّا أَمْسَکْنَ عَلَیْکُمْ)(1) نمی توان به اطلاق تمسّک کرد و گفت: شکاری که کلب معلَّم می گیرد طاهر بوده و احتیاج به آب کشیدن محل گاز گرفتن کلب ندارد؛ چراکه آیه ی شریفه فقط از حیث تذکیه و عدم تذکیه در مقام بیان است و از حیث طهارت و نجاست در مقام بیان نیست.

مرحوم امام قدس سره - می فرماید(2): کریمه ی (أحَلَّ اللهُ البَیعَ) در مقام تشریع حلّیت بیع و حرمت ربا نیست، بلکه در صدد نفی تسویه بین بیع و رباست در قبال کسانی که تسویه قائل شدند و گفتند: (إِنَّمَا الْبَیْعُ مِثْلُ الرِّبا). بنابراین آیه ی شریفه در مقام بیان مطلب دیگری است و در مقام تشریع حلّیت بیع و حرمت ربا نیست تا بتوان در موارد مشکوک به اطلاق آن تمسّک کرد.