البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 393

1) مراد از تجارت چیست؟

اشاره

معنای «تجارت» در زبان عربی و فارسی ظاهراً یکی است و ارتکاز ما در زبان فارسی با ارتکاز عرب زبانان تفاوتی ندارد. با مراجعه به لغت و ممارست متون قدیم عرب اطمینان حاصل می شود که در طول تاریخ تغییری در معنای آن رخ نداده است، لذا تأمّل در معنای این ماده چه با ذوق و ارتکاز عربی و چه فارسی به یک نتیجه مُنتج می شود.

کتب لغت «تجاره» را به عنوان مصدر دوم برای «تَجَرَ» ذکر کرده اند: «تَجَرَ یَتْجُرُ تَجْراً و تِجَارَهً فَهُوَ تَاجِرٌ»(1) و معنای آن را لسان العرب(2) و بعضی کتب دیگر(3) به «باعَ و شَرَی» حمل کرده اند.(4)

1- المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، ج1، ص73: تَجَرَ: (تَجْراً) من باب قتل و (اتَّجَر) و الاسمُ (التِجَارَهُ) و هو (تَاجِرٌ) و الجمع (تَجْرٌ) مثلُ صاحبٍ و صحْبٍ (و تُجَّارٌ) بضَم التَّاءِ مع التَّثْقِیلِ و بکسرِهَا مع التَّخْفِیفِ و لا یَکَادُ یُوجَدُ تاءٌ بعدها جیمٌ إلا نَتَج و تجر و الرَّتَجُ و هو البابُ و رتِجَ فی مَنْطِقِه و أما تُجاهُ الشَّیْ ءِ فأصلها واوٌ.
2- لسان العرب، ج 4، ص89: تَجَرَ یَتْجُرُ تَجْراً و تِجَارَهً؛ باع و شری، و کذلک اتَّجَرَ و هو افْتَعَل.
3- القاموس المحیط، ج 2، ص28: التَّاجِرُ: الذی یَبیعُ و یَشْتَرِی، و بائِعُ الخَمْرِ، ج: تِجَارٌ و تُجَّارٌ و تَجْرٌ و تُجُرٌ، کرِجالٍ و عُمَّالٍ و صَحْبٍ و کُتُبٍ، و الحاذِقُ بالأَمْرِ، و الناقَهُ النافِقَهُ فی التِّجارَهِ و فی السُّوقِ. • تاج العروس من جواهر القاموس، ج 6، ص127: التَّاجِرُ: الذی یَبِیعُ و یَشْتَرِی. تَجَرَ یَتْجُرُ تَجْراً و تِجَارَهً، و کذلک اتَّجَرَ و هو افْتَعَلَ.
4- ولی جناب راغب، تجارت را به گونه ای تعریف می کند که بر بیع و شراء منطبق می شود: التِّجَارَه: التصرّف فی رأس المال طلبا للربح. (مفردات ألفاظ القرآن، ص164). • المیزان فی تفسیر القرآن، ج 4، ص317: و التجاره هی التصرف فی رأس المال طلبا للربح علی ما ذکره الراغب فی مفرداته قال: و لیس فی کلامهم تاء بعدها جیم غیر هذا اللفظ انتهی، فتنطبق علی المعامله بالبیع و الشری.