البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 40

و اگر شرعی باشد باید ببینیم چه نوع عقدی است تا احکام آن مترتب شود.

به نظر می رسد قراردادی که دولت با کارمندان خود در این زمان ها منعقد می کند مثلاً به معلم می گوید: اگر در آموزش و پرورش استخدام شده و با شرائطی که فی الجمله در قانون مشخص است کار کنی و به اتمام برسانی، ماهانه فلان مبلغی که مصوّب مجلس یا هیأت دولت بوده و پایه ی آن مشخص است خواهم داد عقدی شرعی بوده و از نوع جُعاله می باشد؛ چراکه در جعاله تقریباً همه اتفاق دارند همین که عمل فی الجمله معلوم باشد کفایت می کند. عِوض نیز گرچه بعضی گفته اند باید از لحاظ کیل، وزن یا عدد معلوم باشد و به همین خاطر این قراردادها به خاطر کم و زیاد شدن حقوق و در نتیجه مشخص نبودن عِوض نمی تواند جعاله باشد ولی به نظر می رسد از ادلّه بتوان استفاده کرد که لازم نیست عوض کاملاً مشخص و معلوم باشد، بلکه همین اندازه که معامله از سفهی بودن خارج شود کفایت می کند. پس این قراردادها که عوض در آن، پایه ثابتی داشته و کم و زیاد شدن آن فی الجمله ضابطه مند است جعاله بوده و نافذ می باشد.

بنابراین اگر کسی بعد از شروع در کار مانع عمل کارمند دولت شود، فی الجمله حکم به ضمان او می شود. تفصیل آن إن شاء الله در جای دیگر.

امکان عوض واقع شدن عمل حرّ حتّی بنابر مبنای عدم مالیّت آن قبل از معاوضه

مرحوم شیخ امکان وقوع عمل حرّ به عنوان ثمن را منوط به مالیّت آن قبل از معاوضه کرد، در حالی که به نظر می آید حتّی بنابر مبنای عدم مالیّت عمل حرّ قبل از معاوضه چنان که ما اختیار کردیم مشکلی وجود ندارد که عمل حرّ بتواند ثمن واقع شود و در این مسأله به جز افرادی معدود، کسی خلاف نکرده است.

نکته ی آن این است که در بیع لازم نیست ثمن قبل از معاوضه مال باشد، بلکه