البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 411

صفحه 411

باشد یا فصیلی نداشته باشد، ولی چون بخشنده و اهل سخاوت است کلام صحیح بوده و کذب نیست. امّا در ما نحن فیه معنای مطابقی کریمه که دالّ بر لزوم پایبندی عملی و تکلیفی به مفاد عقد است مقصود به افاده می باشد.(1)

بنابراین از آن جا که در عرف لازم نیست دالّ بر عقد لفظ باشد، بلکه با فعل و کتابت نیز عقد محقّق می شود، پس معاطات نیز مشمول کریمه بوده که به دلالت مطابقی بیان می کند به مقتضای آن پایبند باشید البته در هر جایی که پایبندی به آن معقول باشد، مانند بیعت بر حمایت از امام علیه السلام -؛ نه مثل بیع که مشتمل بر التزام عملی نیست و به دلالت التزامی و کنایی دالّ بر صحّت و إفاده ی ملکیت آن می باشد.

وجه عدم تمسک شیخ قدس سره - به کریمه برای اثبات صحت و افاده ی ملکیت معاطات

نکته ی این که جناب شیخ قدس سره - برای اثبات صحت و افاده ی ملکیت معاطات(2) به این


1- إن قلت: تکلیف عقودی که در بردارنده ی التزام عملی نیست مانند بیع چه می شود؟ آیا این عقود، مقصود اصلی سخن در دلالت مطابقی نبوده اند؟ چون بیع مفید وضع است؛ نه تکلیف، به خلاف عقد بر انجام یا ترک عملی مثل بیعت بر حمایت از امام علیه السلام -. قلت: در آیه ی مبارکه، تنها ذکر ملزوم مراد نبوده بلکه افاده ی لازم نیز مورد نظر و مقصود به افاده است. بنابراین اگر معنای مطابقیِ آن در جایی قابل تطبیق نباشد به افاده ی معنای لازم ضربه ای نمی زند. نظیر آن جا که اگر در موردی معنای کنایی نبود ضربه ای به این که ملزومش مراد است، نمی زند. با این تفاوت که در کنایه امکان دارد که معنای مطابقی اصلاً اراده نشود، ولی در (أوفوا بالعقود) معنای مطابقی هم مراد است، ولی مانعی ندارد در مواردی که امکان اراده ی معنای مطابقی نباشد معنای مطابقی اراده نشود و تنها معنای لازمش اراده گردد. به تعبیر دیگر، (أوفوا بالعقود) به دلالت مطابقی، آن چه را که قابل التزام عملی نیست [مانند بیع] شامل نمی شود، ولی بالکنایه، یعنی با معنای کنایی و التزامی، شامل چنین مواردی هم می شود و بیان گر لزوم عقد بیع، عقد نکاح و امثال آن هم هست، هر چند التزام عملی نداشته باشد.
2- هر چند برای اثبات لزوم بیع معاطاتی، آیه ی شریفه مورد استدلال شیخ قرار گرفته است.
کتابخانه بالقرآن کتابخانه بالقرآن
نرم افزار موبایل کتابخانه

دسترسی آسان به کلیه کتاب ها با قابلیت هایی نظیر کتابخانه شخصی و برنامه ریزی مطالعه کتاب

دانلود نرم افزار کتابخانه