کتابخانه بالقرآن

البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 43

صفحه 43

مثالی که برای این قسم در کلام شیخ قدس سره - ذکر شده حق حضانت و حق ولایت است.

حضانت حقی است نسبت به حفظ، تربیت و رسیدگی به فرزند که در وهله ی اوّل حق مادر است تا مدتی که در آن اختلاف است آیا تا دو سالگی فرزند است یا تا هفت سالگی یا تا دو سالگی پسر و هفت سالگی دختر؟ آن گاه حق پدر است و در بعضی شرائط به دیگران نیز منتقل می شود.(1)

ولایت، حقی غیر از حضانت(2) است که پدر بر فرزند و جدّ پدری بر نوه دارد. ولایتی نیز که حاکم شرع در محدوده ی ولایت خود دارد از همین قسم است.

1- تحریر الوسیله، ج2، ص312: مسأله16: الأم أحق بحضانه الولد و تربیته و ما یتعلق بها من مصلحه حفظه مده الرضاع أی الحولین؛ إذا کانت حره مسلمه عاقله، ذکرا کان أو أنثی، سواء أرضعته هی بنفسها أو بغیرها، فلا یجوز للأب أن یأخذه فی هذه المده منها و إن فطمته علی الأحوط، فإذا انقضت مده الرضاع فالأب أحق بالذکر و الأم بالأنثی حتی تبلغ سبع سنین من عمرها ثم یکون الأب أحق بها، و إن فارق الأم بفسخ أو طلاق قبل أن تبلغ سبع سنین لم یسقط حقها ما لم تتزوج بالغیر، فلو تزوجت سقط حقها. عن الذکر و الأنثی و کانت الحضانه للأب، و لو فارقها الثانی لا یبعد عود حقها، و الأحوط التصالح و التسالم. مسأله17: لو مات الأب بعد انتقال الحضانه إلیه أو قبله کانت الأم أحق بحضانه الولد - و إن کانت مزوجه ذکرا کان أو أنثی- من وصی أبیه، و کذا من باقی أقاربه حتی أبی أبیه و أمه فضلا عن غیرهما، کما أنه لو ماتت الأم فی زمن حضانتها فالأب أحق بها من غیره، و إن فقد الأبوان فهی لأب الأب، و إذا عدم و لم یکن وصی له و لا للأب فلأقارب الولد علی ترتیب مراتب الإرث، الأقرب منهم یمنع الأبعد، و مع التعدد و التساوی فی المرتبه و التشاح أقرع بینهم، و إذا وجد وصی لأحدهما ففی کون الأمر کذلک أو کونها للوصی ثم إلی الأقارب وجهان لا یترک الاحتیاط بالتصالح و التسالم.
2- حضانت فرزند تا دو سالگی یا هفت سالگی حق مادر است، اما ولایت از همان ابتداء حق پدر و جد پدری است، به عنوان مثال اگر کسی پولی به فرزند دهد فرزند مالک نمی شود، مگر این که پدر آن را قبول کند. اما تربیت و نگه داری فرزند حق مادر است.