البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 431

خودش را بفروشد عقلاء آن را تصحیح نمی کنند.

2. معامله طبق مقررات و ضوابط عقلائیه انجام شود، لذا اگر مجهول مطلقی را در مقابل مجهول مطلقی معامله کنند عقلاء این معامله را نافذ نمی دانند، نه به خاطر قصور سلطنت مالک، بلکه به خاطر مخالفت مقررات عقلائیه؛ [چراکه عقلاء لازم می دانند ثمن و مثمن فی الجمله معلوم باشد].

مرحوم امام قدس سره - از تفاوت شرط اوّل و دوم نتیجه می گیرند که سلطنت مالک بر مال، غیر از لزوم تبعیت از مقررات عقلائیه است و مقررات عقلائیه ناشی از سلطنت فرد بر مالش نیست، کما این که از شؤون آن هم نیست، بلکه قواعدی است که عقلاء برای سدّ باب هرج و مرج در تنظیم امورشان جعل کرده اند.

بنابراین حدیث سلطنت در واقع شرط اوّل یعنی سلطنت ملّاک بر اموالشان را تنفیذ می کند و نظری به شرط دوم یعنی مقررات عقلائیه ندارد. لذا کلام شیخ قدس سره - که فرمود حدیث سلطنت می تواند انواع معاملات را تصحیح کند درست نیست؛ چراکه انواع معاملات در واقع قالب هایی است که عقلاء در معاملاتشان رعایت می کنند و ربطی به سلطنت اشخاص بر املاکشان ندارد. کما این که کلام سید قدس سره - نیز که معاطات به یک معنا می تواند «نوع» برای بیع باشد و لذا حدیث سلطنت می تواند آن را تصحیح کند، درست نیست؛ چون این ها مربوط به مقررات بوده و ربطی به سلطنت ندارد. همچنین کلام محقق اصفهانی قدس سره - که معاطات را از حصص سلطنت بر مال دانست که با إمضاء علی الاطلاق سلطنت، تمام حصص آن نیز مورد إمضاء واقع شده و به این معناست که اسباب نیز مستقلاً یا به تبع مسببات لحاظ شده و مورد إمضاء واقع شده است درست نیست؛ چراکه همه ی این ها مقررات عقلائیه بوده و ربطی به سلطنت مالک بر مالش ندارد.