البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 441

اثر مترتب بر عقد به همان نحوی که متعاقدین قصد کرده اند باشد؛ چون می فرماید به همان چیزی که با هم عقد بستید وفادار باشید، لذا موارد تخلف از قصد احتیاج به دلیل مُخرج دارد. به خلاف ما نحن فیه که تخلف از قصد احتیاج به دلیل مخرج ندارد، بلکه مطابق اصل است؛ زیرا عقد به نحو صحیح واقع نشده، لذا اصل آن است که قصد متعاطیین محقق نشود.

بررسی پاسخ شیخ به مبعّد اوّل کاشف الغطاء قدس سرهما -

پاسخ اوّل شیخ به کلام کاشف الغطاء قدس سرهما - این بود که قاعده ی «العقود تتبع القصود» مربوط به عقود صحیح است؛ نه عقود باطل مانند معاطات، لذا حکم به إباحه در معاطات اصلاً مربوط به عقد و قصد متعاطیین نیست تا تخلف عقد از قصد لازم آید، بلکه یک حکم شرعی است که موضوعش معاطات می باشد.

خدمت جناب شیخ قدس سره - عرض می کنیم: گرچه این پاسخ طبق نظریه ای که إباحه را یک حکم شرعی بیگانه از عقد می داند که موضوعش معاطات است صحیح می باشد، ولی کلام کاشف الغطاء قدس سره - ناظر به کلمات کسانی است که إباحه را حکم شرعیِ بیگانه از عقد تلقی نکرده اند که معاطات صرفاً موضوع آن باشد، بلکه قصد متعاطیین و فی الجمله عقد را دخیل در حکم دانسته اند، لذا کلام کاشف الغطاء با نظر به کلمات فقهاء درست بوده و قول به إباحه با قواعد متداول فقه سازگار نیست و مستلزم تأسیس قواعد جدید می باشد.

ظاهر کلام شیخ قدس سره - که إباحه یک حکم شرعی است و ربطی به قصد متعاطیین ندارد با کلمات فقهاء که قبلاً نقل کردیم سازگاری ندارد. از کلمات شیخ طوسی قدس سره - در مبسوط، ابن برّاج قدس سره - در جواهر الفقه، ابی الصلاح حلبی قدس سره - در کافی، ابن حمزه قدس سره - در وسیله، ابن زهره قدس سره - در غُنیه و بالخصوص کلمات ابن ادریس قدس سره -