البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 482

دلالت استصحاب بر لزوم ملکیّت

مرحوم شیخ می فرماید(1): مقتضای أصاله اللزوم در ملک آن است که ملکیت حاصل از معاطات به نحو لزوم است؛ نه متزلزل.

مقصود شیخ از «أصاله اللزوم در ملک» استصحاب ملکیّت است؛ نه ادله ی اجتهادی که بعداً خواهد آمد؛ زیرا بلافاصله می فرماید: «للشکّ فی زواله بمجرّد رجوع مالکه الأصلی».

بعد از قبول حصول ملکیت با معاطات به مقتضای عمومات، اطلاقات و سیره که طبق این فرض بحث می کنیم، شک می کنیم که با رجوع مالک اوّل، این ملکیّت زائل می شود و دوباره به کیس مالک اوّل برمی گردد یا خیر، استصحاب ملکیّت برای مالک جدید جاری می شود، لذا همچنان در ملکیت وی باقی است و رجوع مالک اوّل تأثیری ندارد. به عنوان مثال زید که کتابی را به معاطات از عمرو گرفت و طبق فرض مالک آن کتاب شد، شک می کنیم بعد از رجوع عمرو و گفتن «کتاب را به من پس بده» ملکیت زید بر کتاب زائل شد یا نه، دلیل استصحاب بیان می کند ملکیت زید بر کتاب همچنان باقی است.

اشکالی بر جریان استصحاب

اشاره

اشکالی بر این استصحاب وارد شده و آن این که:

آن چه در ما نحن فیه ثابت است جامع بین ملک متزلزل و مستقر است؛ زیرا علی الفرض نمی دانیم کدام یک از این دو قسمِ ملک به معاطات محقق شده است. بنابراین نمی توان استصحاب ملک جاری کرد؛ زیرا اگر این جامع در ضمن ملک