البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 560

معلوم شد که روایت چنین ظهوری ندارد و امّا «إشعار» گرچه قابل انکار نیست ولی حجیتی ندارد.

إشعار روایات دیگر بر بطلان معاطات

اشاره

شیخ - رحمه الله علیه - روایات دیگری را نیز که به نظر ایشان إشعار به بطلان معاطات و لزوم کلام در بیع دارد ذکر می کنند.(1)

صحیحه ی یحیی بن الحجاج:

وَ عَنْهُ [محمّد بن الحسن بإسناده(2) عن أحمد بن محمّد] عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یَحْیَی بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام - عَنْ رَجُلٍ قَالَ لِی اشْتَرِ هَذَا الثَّوْبَ وَ هَذِهِ الدَّابَّهَ وَ بِعْنِیهَا(3) أُرْبِحْکَ فِیهَا کَذَا وَ کَذَا قَالَ: لَا

1- همان: و کیف کان، فلا تخلو الروایه عن إشعار أو ظهور. کما یشعر به قوله علیه السلام فی روایه أُخری وارده فی هذا الحکم أیضاً، و هی روایه یحیی بن الحجّاج عن أبی عبد اللّه علیه السلام: «عن رجلٍ قال لی: اشتر لی هذا الثوب أو هذه الدابّه، و بعنیها أُربحک فیها کذا و کذا؟ قال: لا بأس بذلک، اشترها، و لا تواجبه البیع قبل أن تستوجبها أو تشتریها»؛ فإنّ الظاهر أنّ المراد من مواجبه البیع لیس مجرّد إعطاء العین للمشتری. و یشعر به أیضاً روایه العلاء الوارده فی نسبه الربح إلی أصل المال، قال: «قلت لأبی عبد اللّه علیه السلام: الرجل یرید أن یبیع بیعاً فیقول: أبیعک بده دوازده، [أو ده یازده]؟ فقال: لا بأس، إنّما هذه" المراوضه" فإذا جمع البیع جعله جمله واحده»؛ فإنّ ظاهره علی ما فهمه بعض الشرّاح: أنّه لا یکره ذلک فی المقاوله التی قبل العقد، و إنّما یکره حین العقد. و فی صحیحه ابن سنان: «لا بأس بأن تبیع الرجل المتاع لیس عندک، تساومه ثمّ تشتری له نحو الذی طلب، ثمّ توجبه علی نفسک، ثمّ تبیعه منه بعد»
2- ظاهراً مراد از احمد بن محمد، احمد بن محمد بن عیسی و مراد از محمد بن عیسی پدرش است که هر دو ثقه بوده و سند شیخ به احمد بن محمد بن عیسی تمام است.
3- در تهذیب، وافی و ملاذ الاخیار «بِعَیْنِها» و در کافی «یُعَیّنُها» دارد.